Ieder jaar weer komen veel jonge kinderen in aanraking met verlies door overlijden, echtscheiding of verhuizing. Hun reacties zijn vaak heel anders dan je verwacht. Pedagogisch medewerkers moeten hiermee zien om te gaan. “Neem kinderen serieus in het gevoel wat ze meemaken”, benadrukt Ron Baars. “En wees vooral oprecht.”
Verkeerd omgaan met verlies, verdriet en rouw kan de ontwikkeling van een jong kind negatief beïnvloeden. Om dat zoveel mogelijk te voorkomen, vereist dit aspect nadrukkelijke aandacht, ook in de kinderopvang. “Ik denk dat we vooral eerlijk en oprecht tegen kinderen moeten zijn”, vertelt Ron Baars, trainer en coach bij KIKI Training & Coaching. “We moeten hen de pijn van het verdriet gunnen.”
Niet weghouden
Te vaak worden jonge kinderen in zijn ogen momenteel weggehouden van rouw en verlies. “Gevolg is dat zij het verdriet in hun eentje gaan verwerken. Dat is juist nog veel erger.” Baars adviseert jonge kinderen veel beter dan gebeurt voor te bereiden op verdrietige situaties. “Leg bijvoorbeeld uit wat het is: ‘dood’. Dar je iemand dan nooit meer ziet en dat het lijf het dan niet meer doet. Maar ook dat iemand die dood is nog steeds kan bestaan, al is het alleen maar omdat jij hem of haar nog steeds in je hart voelt.”
Ook op het oog minder ingrijpend verlies als gevolg van echtscheiding of verhuizing kan er bij het jonge kind inhakken. “Vaak uit het verdriet hierover zich op jonge leeftijd op bijna vergelijkbare manier als het overlijden van een dierbaar familielid. Wees ook in dit soort situaties vooral eerlijk”, benadrukt Baars. “Maak bijvoorbeeld duidelijk dat er een verschil bestaat tussen echtelijke liefde en ouderlijke liefde. En dat de scheiding niets met het kind te maken heeft.”
Luister
Overigens valt een verandering in het gedrag van een kind bij verlies of rouw niet te voorspellen. Dat kan van kind tot kind enorm verschillen, van boos en opstandig zijn tot stil en teruggetrokken. “Het is vooral van belang om oog te hebben in – vaak subtiele – veranderingen in het gedrag. Omarm die verandering. De boosheid als reactie op verlies is namelijk niet zo zeer op jou gericht. De kinderen weten gewoon niet wat ze met de situatie aan moeten. De belangrijkste sleutel is dat je oprecht naar de kinderen luistert, elke keer weer. Je moet hen serieus nemen in het gevoel dat zij meemaken en een zorgzaam en warm nest voor hen zijn. En luister naar hun verhaal, ook tussen de regels door. Want in hun verhalen komt tot uiting hoe zij dingen zelf ervaren, wat zij wel en niet fijn vinden. In hun verhalen leren wij de kinderen echt kennen.”
