Ingrijpende ervaringen kunnen al op heel jonge leeftijd posttraumatische stressreacties veroorzaken. Denk aan reacties na een ongeluk, een operatie, een brand, pesterijen, seksueel misbruik of mishandeling. Tijdige onderkenning hiervan is van groot belang om stagnatie van de ontwikkeling te voorkomen. Met de inzet van EMDR-therapie kunnen deze klachten behandeld worden.
Carlijn de Roos, Renée Beer en Frederike Scheper
Lange tijd werd verondersteld dat posttraumatische stressreacties bij jonge kinderen niet voorkwamen. Men nam aan dat baby’s, peuters en kleuters deze ervaringen niet konden opslaan in het geheugen. Bovendien achtte men behandeling zinloos, omdat kinderen nog niet beschikken over voldoende taal om er begrijpelijk over te kunnen communiceren.
Veel voorkomende klachten
De tijden zijn veranderd. Inmiddels weten we dat jonge kinderen (0-7 jaar) wel degelijk allerlei emotionele, lichamelijke en gedragsproblemen kunnen ontwikkelen ten gevolge van het meemaken van traumatische ervaringen. Veel voorkomende klachten zijn nachtmerries, angsten, snel kwaad zijn, moeite met concentreren en slaapproblemen. Ook kunnen zij extra aanhankelijk zijn of lichamelijke klachten krijgen zoals hoofd- en buikpijn. Daarnaast kan er sprake zijn van regressief of agressief gedrag en moeite met separatie van de ouder (vastklampen). Aanhoudende klachten kunnen leiden tot een ontwikkelingsachterstand op lichamelijk, emotioneel, sociaal, cognitief, biologisch en neurobiologisch gebied. Om stagnatie in de ontwikkeling te voorkomen, is het van belang om traumabehandeling zo snel mogelijk in te zetten.
Herkenning klachten
Herkenning van traumareacties is van groot belang om – indien geïndiceerd – adequate behandeling aan te kunnen bieden. Echter, herkenning bij jonge kinderen is niet vanzelfsprekend. Zij kunnen namelijk reageren met een brede range aan klachten, die niet altijd te herleiden zijn tot specifieke traumatische gebeurtenissen. In de eerste plaats is het van belang dat hulpverleners al bij het eerste gesprek, de intake dus, systematisch uitvragen of het kind en ouders ingrijpende gebeurtenissen hebben meegemaakt en of het kind hier nu nog last van heeft. Behulpzaam hierbij is het protocol voor screening, diagnostiek en classificatie met een overzicht van reacties per ontwikkelingsfase. In de huidige versie van het DSM-classificatiesysteem, de DSM-5, is een variant voor Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS) bij kinderen onder de 6 jaar beschreven (herbeleving, vermijdingsgedrag en reacties van verhoogde prikkelbaarheid). Hierbij is rekening gehouden met het beperkte vermogen van het jonge kind om ervaringen te verwoorden. Het classificatiesysteem voor het jonge kind, de DC:0-5, sluit met de criteria voor PTSS hierop aan. Deze aangepaste beschrijvingen van traumasymptomen bij jonge kinderen vergroten de kans op herkenning ervan.
Lees gratis pdf-bestand
De opgenomen tekst in dit bericht zijn de eerste alinea’s van een artikel in een recente editie van ons VROEG-magazine. Klik hier om het artikel in z’n geheel te lezen.
