Via een vingerprik en een paar druppeltjes bloed is aan te te tonen of een kind coeliakie heeft. Belangrijk, want de ziekte ontwikkelt zich al op zeer jonge leeftijd. De sneltest maakt het veel gemakkelijker om de ziekte op te sporen dan via de standaardzorg. Dit zou, net als de hielprik, eenvoudig kunnen via de consultatiebureaus. Een en ander blijkt uit onderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en Jeugdgezondheidszorg Kennemerland.
Naar schatting is 40 procent van de Nederlandse bevolking drager van de genen die coeliakie veroorzaken. Deze auto-immuunziekte komt echter pas in actie na het eten van gluten, een groep eiwitten die in verschillende granen voorkomt, waaronder tarwe. Er ontstaan dan ontstekingsreacties in het darmslijmvlies van de dunne darm. Darmvlokken raken beschadigd, wat gepaard kan gaan met buikpijn, diarree, obstipatie, moeheid, bloedarmoede, ondervoeding, een bolle buik en/of een groeiachterstand. Hoewel vrijwel iedereen tarwe eet, krijgt slechts één op de honderd mensen daadwerkelijk coeliakie. Een nog onbekende factor – waarschijnlijk een infectie – geeft dat extra zetje om het afweersysteem uit balans te brengen. Internationaal wordt daar onderzoek naar gedaan.
Onderdiagnostiek
Op het gebied van coeliakie is er in Nederland een enorme onderdiagnostiek, weet Luisa Mearin op basis van wetenschappelijk onderzoek. Zij is emeritus-hoogleraar kindergeneeskunde aan het LUMC en deskundig op het gebied van maag- darm- en leverziekten en coeliakie. ‘We wilden graag de inzet van de diagnostiek verbeteren. Immers met een glutenvrij dieet kun je de ziekte zeer goed behandelen. We hadden eerder in een internationaal onderzoek aangetoond dat coeliakie zich al op zeer jonge leeftijd ontwikkelt. Omdat Nederland een prachtig landelijk netwerk van consultatiebureaus heeft, ligt juist daar een unieke kans om alle kinderen met klachten die passen bij coeliakie op de ziekte te testen, vroeg te diagnosticeren en te behandelen. Bovendien zijn er eenvoudige tests die via een vingerprik en een paar druppeltjes bloed op basis van specifieke antilichamen tegen gluten laten zien of iemand coeliakie heeft. Vergelijkbaar met coronatests geven deze al binnen tien minuten de uitslag.’’
Kameleonachtige ziekte
Volgens Lucy Smit, arts maatschappij en gezondheid en voor Glutenscreen projectleider binnen Jeugdgezondheidszorg Kennemerland, geven deze resultaten overduidelijk het belang van zo’n test aan. Ze noemt coeliakie een kameleonachtige ziekte die zich op verschillende manieren kan uiten en daardoor vaak niet wordt herkend. ‘Een groot probleem is dat zes van de zeven mensen die coeliakie heeft, dat niet eens weet. Als je vanaf jongs af aan bijvoorbeeld altijd verstopping of diarree hebt, denk je dat zoiets normaal is. Maar je kunt in de loop der jaren door coeliakie bijvoorbeeld ook botontkalking krijgen. Daar heb je geen klachten van, maar kom je pas achter als je een bot breekt. Andere lange termijn-complicaties van onbehandelde coeliakie zijn kleine lengte, ongewilde kinderloosheid, gedragsproblemen en zelfs kanker. Wel of geen directe klachten, er zijn voldoende redenen om coeliakie vroeg te diagnosticeren en de complicaties te voorkomen met een glutenvrij dieet.’
Landelijke uitrol
Gezien de onderzoeksresultaten pleiten de onderzoekers voor een landelijke uitrol van de test, zodat ieder consultatiebureau in Nederland daarmee aan de slag kan. Smit ziet op termijn een mooie kans om de hielprik, waarmee in de eerste weken na de geboorte bij baby’s enkele druppels bloed worden afgenomen, tevens in te zetten om erfelijke aanleg voor coeliakie op te sporen. ‘Omdat 40 procent drager is, hoef je later alleen de kinderen met aanleg te testen. Ze moeten uiteraard eerst gluten hebben gegeten.’ Mearin denkt aan een bevolkingsonderzoek waarbij de consultatiebureaus alle kinderen testen. ‘We hebben het uitgerekend en het blijkt kosteneffectief. Jaarlijks zou dat slechts 4 miljoen euro kosten. Daarmee bespaar je een hoop leed en neem je huisartsen veel werk uit handen.’
Bron: zonmw.nl
Meer informatie
– Projectpagina Screening of coeliac disease in the Preventive Youth Health Care Centres in the Netherlands (GLUTENSCREEN)
– Themapagina Darmen
– Glutenscreenhttps://www.zonmw.nl/nl/artikel/eenvoudige-sneltest-kan-coeliakie-vroeg-stadium-opsporen?utm_campaign=Preventienieuwsbrief+maart+24
