In Nederland is tot nu toe niet voldoende nagedacht of onderzocht hoe stress zich ontwikkelt. Dit terwijl Early life stress (ELS) grote impact heeft op de ontwikkeling van kinderen en op de gezondheid op volwassen leeftijd. Genoeg reden voor Frans Pijpers, adjunct-directeur van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ), om samen met Frans Feron, professor aan de Universiteit Maastricht, te werken aan een onderzoek naar de gevolgen van stress op jonge leeftijd.
Stress is heel normaal, zolang het zich niet opstapelt of chronisch wordt, aldus Frans Pijpers. Als je kijkt naar de huidige problematiek waar jeugdgezondheidszorg zich op richt, hebben we anno 2018 te maken met armoede, schoolverzuim en kindermishandeling, aldus Pijpers. “Een belangrijke gemeenschappelijke factor in deze problematiek is stress.” Daarnaast vangt Pijpers steeds vaker signalen op dat het aantal kinderen met stress ook toeneemt door prestatiedruk en een overvloed aan prikkels.
Oververmoeidheid, slecht slapen en buikpijn
Met name de eerste duizend dagen vanaf conceptie en de pubertijd zijn belangrijke fases voor de ontwikkeling van het stressnetwerk in de hersenen, aldus Pijpers. “Wanneer stress chronisch wordt als kind loop je als volwassene de kans op het krijgen van ziektes. Wat we al weten is dat veel stressvolle ervaringen in de kindertijd, vooral in de eerste 1000 dagen van het leven, kan leiden tot aandoeningen in het gehele lichaam. In de hersenen zelf, en ook tot verslaving, obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten, darmproblemen. Het stressnetwerk helpt een organisme zich aan te passen aan uitdagingen en een veranderende omgeving. Het staat daarom in verbinding met het gehele lichaam.”
Stress bij kinderen
“Kinderen en jongeren ervaren in deze generatie vooral stress door de overvloed aan informatie”, vertelt Frans Feron. “Op jonge leeftijd hebben ze al een mobiel en toegang tot internet en willen ze niets liever dan bijblijven. Ze moeten hetzelfde YouTube-filmpje bekijken dat hun vriendjes hebben gezien en zijn constant bezig op digitale media. Hierdoor ontstaat een soort prestatiedruk: kinderen moeten constant bijblijven, op platforms waar ongeveer iedere minuut wel weer iets nieuws op wordt geplaatst. Ze moeten dus niet meer alleen buiten spelen en kind zijn, maar bijhouden wat er allemaal op internet gebeurt én aan een bepaald ideaalplaatje voldoen.”
Start Onderzoek
Frans Pijpers en Frans Feron zijn nu zelf onderzoek gestart naar stress bij kinderen. Hiernaar is in Nederland wel wat onderzoek gedaan, maar de biologische invalshoek, dus hoe werkt stress in het lichaam, is nog nooit onderzocht. Dit terwijl in Amerikaans onderzoek blijkt dat er een verklaringsmodel kan zijn over hoe stressoren zich vertalen naar ziekte en ongezondheid. Daarnaast lijkt Early Life Stress een aangrijpingspunt voor de JGZ Preventieagenda.
Volgens Pijpers hebben we te maken met een maatschappelijk probleem. “Ik hoop met ons onderzoek dat stress onder kinderen meer op de agenda komt te staan, ook bij politici. We mogen met elkaar gaan kijken hoe we dit op een goede manier preventief kunnen aanpakken. Stress hoort bij het leven, maar we moeten voorkomen dat het niet te veel wordt.
Naar verwachting wordt er na de zomer een eerste rapport over Early Life Stress gepubliceerd.
Kinderen en stress: opgroeien in een maatschappij met heel veel prikkels
Aantal kinderen met stress door prestatiedruk neemt toe
Oproep voor werkconferentie over ELS met jeugdartsen
NCJ in de media: onderzoek naar stress bij kinderen
Kinderen en stress: opgroeien in een maatschappij met heel veel prikkels
Investing in the first 1000 days of life for a healthy future
