Het hebben van een premature baby zorgt voor veel spanning, onzekerheid, ambivalente gevoelens en stress bij de ouders. “Naast de zorg voor de baby’s moet het ouderschap veel nadrukkelijker aandacht krijgen”, benadrukt drs. Bieke Bollen. “Voor veel ouders van een prematuur geboren kind begint de verzorgende rol pas na thuiskomst. Wij moeten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat ze zich dan zowel vertrouwd voelen met hun baby als zich zelfverzekerd voelen als ouder.”
Ouders van een prematuur kind kampen vaak tal van verlieservaringen. “Dit geldt in de eerste plaats door het feit dat de zwangerschap voortijdig stopt”, vertelt psycholoog Bieke Bollen, postdoctoraal onderzoeker aan de KU Leuven en teamlid van de afdeling neonatologie van het UZ Leuven. “Daarnaast verliezen ze de roze wolk rond de geboorte, want het is het niet het gezonde kindje waar ze zo lang naar hebben uitgekeken. Bovendien verliezen ze hun verwachte rol als ouders omdat de zorg voor hun pasgeborene bij de afdeling neonatologie ligt. Het knuffelen, genieten en vertroetelen staan allemaal zwaar onder druk. Behalve deze verliesgevoelens, raken de kersverse moeders ook vaak nog eens het vertrouwen in hun eigen lichaam kwijt en worstelen ze met schuldgevoelens.”
Averechts effect
Daar komt volgens Bollen bij dat de reacties van familie en kennissen, hoe goed bedoeld ook, vaak een averechts effect hebben. “De verliesgevoelens van de ouders hebben zijn vrijwel onzichtbaar voor de omgeving. Zij krijgen vaak de boodschap mee dat medici tegenwoordig heel veel kunnen en dat alles dus wel goed komt. Dat is uiteraard goed bedoeld, maar daardoor is er amper erkenning voor hun verdriet en ongerustheid. Eigenlijk is een rouwproces onafwendbaar, maar ondertussen is de baby er en ontwikkelt zich de ouder-kindrelatie.”
Thuisbegeleider
Gezien dit alles vindt Bieke Bollen het belangrijk ouders al in het ziekenhuis meer te betrekken bij de zorg voor hun kind. “Het doel van de zorg is natuurlijk om een zo gezond mogelijk kindje naar huis te laten gaan. Daarnaast is het echter belangrijk dat de ouders hun kindje kennen én zelfverzekerd zijn, zich competent voelen en zelf beslissingen durven te nemen voor hun kindje.”
‘Het knuffelen, genieten en vertroetelen
staan allemaal zwaar onder druk’
In het ziekenhuis vraagt dit een familiegerichte aanpak waarbij zorgverleners de cruciale rol van ouders erkennen en hen begeleiden om de signalen van hun baby te leren herkennen en interpreteren. Kangoeroezorg (of huid-huid contact) is daarbij een uitermate belangrijke strategie om de band en afstemming tussen ouder en baby te promoten. Ook de overgang van de ziekenhuis- naar de thuissituatie vergt nadrukkelijke aandacht. “Concreet denk ik aan het instellen van een thuisbegeleider. Deze kan bijvoorbeeld al een keer in het ziekenhuis kennis maken met de zorgcultuur rond kind en gezin.”
Verwerkingsproces
Uit ervaring weet Bollen dat wanneer de ouders een paar maanden thuis zijn met hun kindje zorgaspecten vaak pas goed bespreekbaar worden. “Tijdens de neonatologieperiode in het zieken
huis moeten de ouders namelijk sterk zijn en door blijven gaan. Ze lijken soms op automatische piloot te blijven functioneren. Soms komen pas enkele maanden na thuiskomst de emoties naar boven en kan het verwerkingsproces beginnen. Het is dan ook belangrijk dat er voor hen passende psychologische begeleiding beschikbaar is. Met passend bedoel ik dat de hulpverlener op de hoogte moet zijn van wat prematuriteit betekent voor ouders en voor baby’s. Prematuur ouderschap is iets wat zeer traumatisch kan zijn. Bij een aantal ouders zien wij namelijk dezelfde symptomen als bij mensen die een heftig ongeluk hebben meegemaakt.”
