Ongehoorzaam gedrag kan al snel ontaarden in een conflict tussen ouder en kind. Het opvoedtalent wordt dan ernstig op de proef gesteld. Bestraffen ligt voor de hand, maar heeft op den duur vaak een averechts effect. Er is een slimmere aanpak om het ouderlijk gezag in moeilijke situaties te handhaven. Belangrijk aandachtpunt daarbij is ouders goed te leren kijken.
Dat stelt Anneke Vinke in een artikel in VROEG. Zij geeft hier aan dat zich in ieder gezin situaties voordoen waarin een kind niet doet wat de ouder vraagt. Daarbij kan het gaan om het ophangen van een jas als het binnenkomt, het op tijd aan tafel zitten, stoppen met dat computerspelletje of het opruimen van de eigen kamer – voorbeelden te over. Soms ontaarden dit soort situaties in ruzies, waarbij actie en reactie elkaar snel opvolgen en in no-time de sfeer omslaat in grimmig en hard. Time-outs, dreigen, straffen, inperken van privileges of afnemen van spullen zijn vaak de enige middelen die voor ouders overblijven om inderdaad het kind weer in het gareel te krijgen. Lang leve de discipline! Maar is dit echt de enige manier waarop grenzen duidelijk kunnen worden gemaakt en ouderlijk gezag wordt gehandhaafd? Gelukkig niet. Dan Siegel en Tina Payne Bryson stellen dat er een andere aanpak mogelijk is. Ze noemen hem No Drama Discipline en zetten deze uiteen in een gelijknamig boek (helaas nog niet vertaald). In dit artikel introduceer ik die aanpak, in de hoop zorgprofessionals en de ouders die zij begeleiden te inspireren om dit uit te proberen!
Connect & Redirect
De start is bij het woord disciplineren. Waarom disciplineren we? Uiteraard is straf niet de eerste insteek, maar het wordt al snel een doel wanneer ouders in een discussie met hun kind zelf geïrriteerd of boos worden. Disciplineren komt van het Latijnse woord disciplina, wat onder meer ’onderwijzen’ betekent. Daarmee is het oorspronkelijke doel van disciplineren meteen boven tafel: het gaat niet om straf of controle, maar om het onderwijzen en bouwen aan vaardigheden, bij voorkeur vanuit een emotionele connectie. ‘Connect & Redirect’ wordt dan het motto.
Effectief disciplineren
Effectief disciplineren heeft twee doelen: allereerst moet het kind meewerken, dat is het korte termijn doel. Een kind moet doen wat de ouder vraagt. Maar dat is niet alles. Op de lange termijn willen we dat het kind er iets van geleerd heeft en bij voorkeur zo dat een (moeilijke) situatie zich niet herhaalt. Daarbij is het kind er het meest mee geholpen wanneer het leert om rustig te blijven in een voor hem of haar frustrerende situatie waarbij emoties gemakkelijk de overhand krijgen. Denk aan momenten wanneer ouders vragen om te stoppen met gamen, een kind in bed willen houden of op tijd op school willen komen. Het gaat namelijk niet om het stoppen van ongewenst gedrag of het aanmoedigen van gewenst gedrag, maar om het aanleren van vaardigheden zodat een kind uit zichzelf in bepaalde ongewenste situaties anders reageert.
