Recensie ‘Vroege ontwikkeling alle kansen geven’ door Veronique Erkens
‘Vroege ontwikkeling alle kansen geven’ gaat over hoe de relatie tussen ouders en kinderen zich ontwikkelt, en wat die ontwikkeling bevordert of bemoeilijkt. Middels de vertaling van actuele wetenschappelijke inzichten naar de dagelijkse praktijk willen de auteurs de zorgverleners binnen de geestelijke gezondheidszorg voor baby’s, jonge kinderen en hun ouders ondersteunen en helpen bij het maken van keuzes en beslissingen. Zij slagen hierin met vlag en wimpel.
De vroege ontwikkeling vormt het fundament voor de latere ontwikkeling. Kansen creëren voor kinderen en gezinnen biedt fundamenten waarop ze verder kunnen bouwen, ook als het leven tegenslagen of complexiteit met zich meebrengt: ‘De kleinste stekjes in de tuin hebben de grootste zorg nodig, want de kwetsbare kleintjes van vandaag zijn de bomen van de toekomst.’
Dit boek start met een inleidende hoofdstuk over het belang van Infant Mental Health binnen de geestelijke gezondheidszorg voor jonge kinderen en hun ouders. Vervolgens is het boek opgedeeld in twee delen. In deel 1 wordt stilgestaan bij het nest, daar waar alles begint, en in deel 2 gaat men in op het nest rond het nest.
Deel 1 staat stil bij het gezin, de plek waar het allemaal begint. De plek van het zich ontwikkelende kind en de ouder die volop groeit in het ouderschap welke elkaar ontmoeten en beïnvloeden.
Het eerste hoofdstuk gaat uit van het gezin als veilig nest voor zowel ouder als kind, maar dat eveneens gevormd wordt door de omstandigheden waarin ze een gezin vormen. Interacties binnen een gezin – maar ook in de bredere context – staan centraal, zowel in harmonieuze relaties als in meer heftige conflictsituaties. Het tweede hoofdstuk maakt aan de hand van ontwikkelingsverhalen inzichtelijk hoe kinderen zich ontwikkelen, hoe verschillend ze kunnen zijn maar ook wat dat betekent voor de gezinscontext. Het derde hoofdstuk besteedt aandacht aan de sociale en emotionele ontwikkeling van het kind in zijn gezin. In hoofdstuk vier wordt stilgestaan bij de aspecten die een rol spelen bij de nieuwe levensopdracht van ouders worden en de ontwikkeling van het ouderschap. Hoofdstuk vijf gaat over veerkracht, kwetsbaarheid en steeds weer op zoek gaan naar de balans. Diverse levensomstandigheden zijn van grote invloed op hoe ouderschap vorm en betekenis krijgt. Veerkracht, risico- en beschermende factoren bij kind, ouder en omgeving spelen een belangrijke rol.
Deel 2 staat stil bij het nest rond het nest. Het ondersteunen van de ontwikkeling in dagelijkse situaties met als rode draad het mentaliseren.
Het zesde hoofdstuk handelt over zorg- en hulpplannen op maat van het kind en het gezin gebaseerd op de interventiepyramide van Greenspan. Hoofdstuk zeven gaat over zorgrelaties als werkterrein met als belangrijk aspect de kracht van een stevige sociale omkadering van het gezin. Binnen hoofdstuk acht staat het mentalisatie bevorderend werken met ouders en kind centraal. In hoofdstuk negen besteden de auteurs aandacht aan preventieve ontwikkelingsondersteuning bij milde problemen. Wat laat de baby zien en waar liggen zijn of haar behoeften. Het laatste hoofdstuk tenslotte gaat in op hoe je het gesprek kunt aangaan op moment dat er vragen of zorgen zijn.
Het boek kenmerkt zich door een aantrekkelijke vormgeving waarin als rode draad de metafoor van een vogel op een nest wordt neergezet. Dit vind je terug in de inhoud, maar zeker ook in de afbeeldingen door het boek heen. Het is op een zeer prettige wijze geschreven en makkelijk te lezen. Het hele boek is doorspekt van zorg en aandacht, zowel qua inhoud als lay-out. De auteurs gebruiken veel herkenbare voorbeelden uit de praktijk waarbij ze zeker erin geslaagd zijn wetenschappelijke inzichten te vertalen naar de praktijk van professionals werkzaam in zowel de 1ste, 2de als 3de lijn.
Hoewel het een behoorlijk omvangrijk boek is, is het heel makkelijk leesbaar met een heldere opbouw waarmee je makkelijk iets kunt terug zoeken. Voor mij is het een waardevolle aanvulling voor het werken met jonge gezinnen waarin de IMH visie centraal staat.
Vroege ontwikkeling alle kansen geven >>
Veronique Erkens-Waucomont is klinisch psycholoog en psychotherapeut Kind & Jeugd. Zij is werkzaam als zelfstandige binnen Basic Trust – Psychotherapiepraktijk De Vlinder. Hier behandelt Veronique met name ouders en kinderen waarbij sprake is van hechtings- en traumagerelateerde problematiek.
