Herkennen jullie de pruillip van Baby Ella al? Baby-Ella vindt het namelijk ab-so-luut niet fijn om aan te zien hoe haar ouders een kus uitwisselen. Beide ouders reageren hier onmiddellijk op. Ze kussen haar allebei op haar wangen, omarmen haar of strijken over haar rug. Maar daarna herhalen ze dit spelletje weer, waarna Baby Ella met een sterkere uitdrukking van verdriet en frustratie laat blijken dat dit haar níet bevalt. Totaal niet! Baby Ella zendt haar vader een vernietigende boze blik en het filmpje eindigt met de hilariteit van ouders om haar emoties en een omarming: ze hebben het met z’n drieën goed met elkaar.
Ontwikkelingspsychologisch is dit filmpje een klein goudmijntje om met ouders of collega’s te bespreken. Het is zo nuttig om emotioneel beschikbaar te zijn voor jaloezie en afgunst bij een kind. En om gezinnen te helpen met jaloezie om te gaan.
Jaloezie én afgunst, ik laat de definitiekwestie hier even voor wat het is, zijn nuttige emoties om in de vroege ontwikkeling een plek te geven. Hoe anders leer je als kind om een goede derde te zijn? En dat het in het leven niet altijd om jou draait in driehoeken of in groepen? Maar soms draait het wél om jou en dat mag ook zo zijn. Zo leer je dat dergelijke emoties een richtinggevende functie hebben: je hebt een verlangen of een behoefte, namelijk erbij-horen. Of iets-ervaren-wat-je-nu-niet-hebt en wat wél de moeite waard is om na te streven. Je wilt onderdeel uitmaken van de groep! Je wilt op nummer 1 staan als het gaat om liefde en waardering. Je wilt je níet buitengesloten voelen. Die gevoelens hoeven niet weg en ze zijn geen taboe.
‘Met het onderdrukken van jaloezie negeren
we een belangrijk motor van ontwikkeling’
Dàt leren we van baby Ella en haar ouders, maar ook van het belangrijke Handbook of Jealousy. Want, op het moment dat je die gevoelens herkent, kun je actief en constructief omgaan met de behoeftes en verlangens die hieronder zitten. Je hoeft het niet uit te ageren of af te reageren met haat, roddel of andere destructieve acties. Je wilt je verbonden voelen met de anderen. Je wilt leren, ontwikkelen, bouwen en realiseren in je opleiding of in je werk. Allemaal mooie dingen die stuk voor stuk de moeite waard zijn. Door ze te onderdrukken, negeren we deze motoren van ontwikkeling. Als ouders kun je je kind hier mee leren dealen door te starten met het erkennen van de gevoelens én de behoefte die er onder zit.
En ook als beroepsprofessionals is het goed om deze emoties te onderkennen en erkennen. Jaloezie en afgunst zijn niet vies. Het zijn geen emoties die blijk geven van een persoonlijkheid die niet deugt. Ze zijn normaal, want ze leggen goede verlangens bloot die vermoedelijk gaan over voor jou belangrijke waardes. Je bent bijvoorbeeld een beetje afgunstig op een actieve Kansrijke Start of Infant Mental Health netwerk in een andere regio? Jij wilt kennelijk ook zo’n leuke dynamische club die met energie stappen weet te zetten. Neem het als een signaal!
Of je merkt wellicht dat je beetje lelijk aan het praten was over een collega op een podium? Kennelijk wil jij ook durven boeien met een verhaal voor publiek. En je daar achteraf nog een beetje okee over voelen, zonder jezelf (al te zeer) te haten. Tijd om je eigen ontwikkeling hierin serieus te nemen en je eigen angsten te onderzoeken. Je wilt kennelijk groeien als verhalenverteller of docent. Of ben je afgunstig op de digitale vaardigheden van collega’s? Een serieuze emotie, want kennelijk wil jij ook snélheid in plaats van de huidige stroperige processen in jouw organisatie. Je wilt iets leren en jezelf verder ontwikkelen.
Met het niet onderkennen van jaloezie laten we eigenlijk goud liggen. Meestal worden het bronnen van negatief gedrag als ze ondergronds en ontkend blijven. Afgeweerde jaloezie zorgt voor verwijderingen in samenwerkingen. En de andere partij is zich vaak onvoldoende bewust van het privilege waar de emoties over gaan. Want dat leren we van de 7 vinkjes: de eigenaren van een vaardigheid hebben vaak niet door wat het om hen heen oproept aan verlangens. Daarom een standbeeld voor de emotie jaloezie. Goede samenwerking tussen professionals vraagt om een volwassen hantering van deze emotie. Jaloezie is de motor van belangrijke ontwikkelingen en dat begint vanaf de geboorte.
Marilene de Zeeuw
