Instapje is een gezinsgericht stimuleringsprogramma gericht op het vergroten van de onderwijskansen van kinderen van 1-2 jaar uit achterstandssituaties. De Erkenningscommissie Jeugdinterventies heeft ‘Instapje’ beoordeeld als goed onderbouwd.
Laagopgeleide ouders van kinderen van 1 tot 2 jaar worden 26 weken lang thuis bezocht door een medewerker van Instapje. Tijdens deze huisbezoeken leren de ouders aan de hand van vuistregels voor interactie en spelactiviteiten de ontwikkeling van hun kind te stimuleren.
Aanpak
Instapje is een gezinsgericht stimuleringsprogramma waarbij ouders gedurende 26 weken wekelijks een huisbezoek van ongeveer een uur krijgen van een Instapje-medewerkster die – bij voorkeur – afkomstig is uit dezelfde etnische groep en dezelfde taal spreekt als de ouders. Tijdens deze bezoeken leren de ouders aan de hand van vuistregels voor interactie en concrete spelactiviteiten hoe ze de ontwikkeling van hun kind kunnen stimuleren. De ouders leren de vuistregels voor interactie toepassen door informatie van de Instapje-medewerkster, door het voorbeeldgedrag van de medewerkster tijdens het gezamenlijk uitvoeren van de spelactiviteiten en door participerend leren.
Materiaal
Er zijn handleidingen voor de coördinator en Instapje-medewerkster, een programmaboek voor ouders en spelmateriaal en boekjes voor de kinderen. Het programmaboek voor ouders is beschikbaar in het Nederlands en Turks. Daarnaast is er een boekje met liedjes en versjes. Er is hiervan een versie in het Nederlands, Turks, Surinaams en Antilliaans.
Onderbouwing
Instapje is gebaseerd op inzichten over de relatie tussen de kwaliteit en de inhoud van de ouder-kindinteractie en schoolsucces van kinderen. Ouders doen met hun kind activiteiten die de ontwikkeling van het kind stimuleren en ouders leren hoe ze dagelijkse situaties kunnen benutten om hun kind te stimuleren. Er ontstaat een stimulerend gezinsklimaat. In huisbezoeken leren de ouders aan de hand van vuistregels voor interactie hoe ze de activiteiten op een sensitieve-responsieve manier kunnen doen met hun kind om een (meer) optimale ontwikkeling mogelijk te maken: de interactie met hun kind wordt bevorderd.
Onderzoek
In Nederland heeft één effectstudie plaatsgevonden (Riksen-Walraven, Meij, Hubbard & Zevalkink, 1996). Het betreft een posttest-only design met controle groep onder Surinaamse moeders. De Instapje-kinderen scoorden hoger op de Bayley-ontwikkelingsschalen dan de controlegroep. De moeders boden het kind betere ondersteuning, gaven meer ruimte aan autonomie, gaven beter structuur en emotionele ondersteuning. Er was geen effect op de kwaliteit van de ouder-kindrelatie en de ervaren opvoedercompetentie. Naar aanleiding van deze resultaten is de duur van Instapje verlengd.
In België heeft daarnaast effectonderzoek plaatsgevonden naar Instapje gecombineerd met het eerste deel van Opstapje. Vergeleken met de controle groep scoorden Instapje moeders significant beter op onder meer het gebied van emotionele en verbale responsiviteit. Wat betreft de cognitieve ontwikkeling van de kinderen is een klein effect van Instapje gevonden (De Haene & Colpin, 2010).
Bron: NJI
