Kinderopvang en kleuterschool spelen een sleutelrol om leer- en gedragsproblemen in het basisonderwijs te voorkomen. Maar beslist niet door het steeds vroeger trainen van schoolse vaardigheden. Gun jonge kinderen meer tijd voor een optimale ontwikkeling in plaats van deze te versnellen. Aldus luidt de hartenkreet – samen met een hoop wetenschappers en experts – van Guy Stevens.
‘Zingen, rijmen, spelletjes, wroeten in het zand, bewegen, vrij spelen: dat is waar het bij het jonge kind om draait’, stelt oud-leerkracht lichamelijke opvoeding Guy Stevens. ‘Als het dat te weinig doet, gaat dat ten koste van latere leerprestaties en kan een kind zelfs leer- of gedragsproblemen ontwikkelen.’
Eenvoudige testjes
Toen Stevens nog werkte als leerkracht lichamelijke opvoeding, deed hij een eigen experiment. Hij testte de 31 kleuters die hij lesgaf volgens de methode ‘Eerst bewegen, dan leren’. Stevens: ‘Met eenvoudige testjes, zoals kruipen of evenwicht bewaren, keek ik hoe het zat met de motorische ontwikkeling van deze kinderen. Hadden ze moeite om hun evenwicht te bewaren? Konden ze eenvoudig asymmetrische bewegingen maken? Hieraan is te zien of het kind schoolrijp is. Zestien kinderen hadden nog wat moeite met de testjes. En precies deze zestien kinderen presteerden later ook lager op cognitieve tests. Hierin zag ik helder terug wat de neuro-wetenschappers al vaststelden: de hersenen moeten eerst bepaalde verbindingen leggen, voordat we cognitief kunnen presteren.’
Nog niet rijp
Stevens legt uit dat de hersenen vaak nog niet klaar zijn om op jongere leeftijd al te starten met schrijven, lezen en rekenen. ‘Een kind doorloopt vanaf ongeveer twee jaar een symmetrische fase, waarin het belangrijk is om veel met twee handen te werken: met zand spelen, kleien, scheuren, klappen. Daar gaat het vaak al mis op de kleuterschool, als we kinderen te vroeg veel laten werken met één of steeds dezelfde hand.’
De symmetrische fase gaat geleidelijk over in de lateralisatiefase, rond zes of soms pas zeven jaar. Pas dan is het brein van het kind goed in staat om in beide richtingen te werken en te denken. Dat is een uitgebreid en lang ontwikkelingsproces, gestimuleerd door bijvoorbeeld kruipen, klimmen en klauteren. Een krampachtige schrijfgreep geeft bijvoorbeeld aan dat de neurologische ontwikkeling van het kind meer tijd nodig heeft. Het vroegtijdig afbreken van de symmetrische fase vergroot de kans op latere lees- en rekenproblemen.’
Zintuiglijke ervaringen en vrij spel
Stevens weet ook hoe je jonge kinderen wel goed kunt voorbereiden in de klas, namelijk door juist niet te starten met het schrijven, lezen en rekenen. In plaats daarvan raadt hij aan kinderen zintuiglijke ervaringen en vrij spel te laten beleven. ‘Rijmen, zingen en voorlezen zijn een goede voorbereiding op lezen. Klimmen, klauteren, puzzelen en bouwen is nodig om goed te kunnen rekenen straks. En met de handen werken is nodig om straks te leren schrijven.’
Het misleidende is volgens hem dat je kleuters met veel trainen best schoolse vaardigheden kunt leren.’Maar daardoor slaan ze een belangrijk experiment over. In al die tijd dat we kinderen iets leren waar ze eigenlijk nog niet klaar voor zijn, kunnen ze veel beter spelen. Kinderen worden schoolrijp tussen de vijf en acht jaar. Enkele kleuters kunnen dus klaar zijn om te leren lezen, rekenen en schrijven, maar dit zijn echt uitzonderingen.’
Schadelijk
Stevens wijst erop dat overhaasten zelfs schadelijk voor de ontwikkeling is. De bron van dit artikel is Zosja (het oorspronkelijke artikel is helaas achter een betaalmuur geplaatst). Lees verder op zosja.nl >
In zijn boek ‘Help! Te veel kinderen vallen uit op school. Werken aan ontwikkelend leren’ geeft Guy Stevens een wetenschappelijke onderbouwing voor de noodzaak tot vertraging. Dit is te bestellen door een mail aan de auteur te sturen via guystevens4356@gmail.com
Zie ook:
