Niet gaan slapen of doorslapen heeft grote gevolgen voor het welbevinden van het kind. “Eén van de oorzaken kan in de zintuiglijke prikkelverwerking liggen”, geeft Monique Thoonsen aan. “Kinderen kunnen over- of onderprikkeld zijn. Bij de eerste groep is het lastig om voldoende te ontspannen, terwijl onderprikkelde kinderen te druk kunnen zijn om zich over te geven aan slaap. Deze twee groepen kinderen hebben elk een eigen aanpak nodig.”
Alle kinderen hebben hun eigen prikkelverwerking. En die beïnvloedt het slaapgedrag, legt Monique Thoonsen uit. “Neem onderprikkelde kinderen. Die gaan vaak meer prikkels opzoeken en daardoor druk gedrag vertonen. Gebeurt dat ook ’s avonds, dan is het lastig om voldoende tot rust te komen om stil te blijven liggen en in slaap te kunnen vallen.” Bij overprikkelde kinderen speelt het tegenovergestelde. “De opeenstapeling van prikkels gedurende de dag zorgen voor veel spanning. Dit maakt het voor hen moeilijk om te ontspannen en in slaap te kunnen vallen.”
Alertheid dempen
Wat zijn de ingangen om het slaapgedrag van deze kinderen te verbeteren? “Het volgen van een vaste routine is heel belangrijk”, benadrukt Monique. “Je vertelt daarmee het zenuwstelsel dat alle prikkels hetzelfde zijn, dat er geen nieuwe dingen meer gebeuren. Nieuwe dingen zijn voor het zenuwstelsel namelijk een signaal dat een verhoogde alertheid nodig is. Dat wil je voorkomen. Wanneer je avond aan avond dezelfde prikkels gaat aanbieden, in dezelfde volgorde, zijn dat allemaal signalen dat er niets interessants gebeurt en dat alertheid niet nodig is. Je ‘wiegt’ daarmee het lichaam in slaap. Variatie tussen verzorgers is daarbij prima, de ene zet een rustig muziekje op, de ander zingt een liedje. Maar de volgorde van pyjama aan, tanden poetsen, plassen, verhaaltje, dat houd je wel hetzelfde.”
Aandachtspunten
Zorgprofessionals spelen een belangrijke rol in het slagen van deze aanpak. Monique adviseert goed te kijken welke activiteiten bij het kind en de verzorger passen en te bespreken in welke volgorde die uitgevoerd worden. “Alles is gericht op het afbouwen van activerende prikkels, je kunt dus beter niet meer gaan stoeien of spannende verhalen voorlezen kort voor het slapen. In plaats daarvan helpt het gebruiken van kalmerende prikkels. Bijvoorbeeld een routinerondje met de hond, samen spulletjes opruimen of klaarleggen, de dag bespreken, een massage geven, voorlezen of een warm bad.”
Verder is het aan te raden om meerdere strategieën paraat te hebben als zorgverlener, om adviezen te kunnen geven die de nachtrust kunnen verbeteren. “Ieder kind is immers uniek. Probeer een routine uit en geef het even de tijd om in te slijten. Kijk of na een week of twee à drie of het slaapritme verbeterd is. Is dat niet zo? Dan kies je voor een andere routine en probeer je dat weer een tijd uit.”
Verdieping
Er zijn zogenaamde ‘prikkelfilters’, die in de hersenen de zintuiglijke prikkelverwerking sturen. Daarbij ontstaan vier types waarbij prikkelverwerking niet optimaal verloopt. Met het zogenaamde Waaiermodel, zie 7zintuigen.nl je onder- en overprikkeling visueel maken.
Zie ook:
Aangrijpingspunten voor omgaan met prikkelverwerking
Monique Thoonsen is specialist zintuiglijke prikkelverwerking, pedagoog en CCE-consulent. Zij is vooral bezig met de (afwijkende) zintuiglijke prikkelverwerking. Ze adviseert en begeleidt professionals, opvoeders, kinderen en volwassenen als er sprake is van lastig gedrag dat daardoor wordt veroorzaakt. Zij is (co-) auteur van de Wiebelen en friemelen-reeks over zintuiglijke prikkelverwerking. Vanuit haar bedrijf 7 Zintuigen geeft zij voorlichting en cursussen over de oplossingen die er zijn voor onder- of overprikkelde kinderen.
