Sensitieve zorg krijgt veel te weinig aandacht bij het behandelen van slaapproblemen bij jonge kinderen. “De focus ligt meestal op een gedragstherapeutische aanpak”, constateert Gerinda van Haaften. “Ondersteuning van de ouder-kindinteractie verdient veel meer aandacht. Eerst is er veiligheid en basisvertrouwen nodig, voordat een gedragsmatige aanpak kan helpen.”
Veel baby’s, peuters en kleuters hebben een verstoorde slaap. Soms zo sterk dat het hun ouders tot wanhoop drijft. “Vaak wordt dan van alles geprobeerd. Een valkuil is hierbij het loslaten van standaardregels op een slecht slapend kind. Ook laten ouders zich helaas te vaak leiden door de mening van familie of vrienden.”
Troost en warmte
In plaats daarvan is Gerinda een vurig pleitbezorger voor een sensitieve aanpak. “Dit begint met het herkennen van signalen bij je kind. Het naar bed brengen en in slaap vallen komt elke dag meermaals terug in de interacties tussen ouder en kind. Van belang is dan te letten op wat het kind nodig heeft en of er bijvoorbeeld sprake is van variaties in slaapritmes. Leer ouders wat betreft slaaptijden, slaapritmes en slaapplaats veel meer af te stemmen op de behoefte van hun kind. En geef aanvullend uitleg over een gezonde levensstijl.” In het verlengde hiervan helpt het wanneer ouders hun reacties op huilgedrag van het kind naar eigen inzicht weten aan te passen. “Bijvoorbeeld door wel een ontroostbaar huilend kind bij zich te nemen, maar het bij jengelen uit vermoeidheid even aan te kijken. Dat is precies wat sensitief ouderschap inhoudt. Het is de basis voor een veilige hechting. Dit vertrouwen ontstaat door ervaringen waarin de opvoeder troost en warmte biedt.”
Nog niet ingebed
Gerinda weet uit ervaring dat sensitieve zorg helpt om een verstoord slaappatroon te herstellen. Ook allerlei onderzoeken tonen dit aan. “Hieruit blijkt telkens weer dat het verminderen van de focus op de slaapproblemen effect heeft. Kinderen gaan dan, tot opluchting van de ouders, meer en beter slapen.” Toch krijgt dit aspect in de hulpverlening maar mondjesmaat aandacht. Gerinda wijt dit aan het feit dat een gedragstherapeutische aanpak meer is ingebed in de huidige richtlijnen. “Gedragstherapie rond hulp bij slapen kent een lange traditie in de jeugdhulpverlening. Pas recent is de focus aan het veranderen van afleren van ongewenst gedrag naar afstemming tussen ouders en kind
‘Veilige hechting draagt bij aan een gezonde slaapontwikkeling’
Waardevolle aanvulling
Overigens is het niet zo dat Gerinda de gedragstherapeutische benadering aan de kant wil schuiven, integendeel. Zij ziet het omarmen van de sensitieve zorg als een heel waardevolle aanvulling. “In de praktijk zie je dat je veel beter bij ouders aansluit wanneer je de sensitieve aanpak voorop zet. Eerst is er veiligheid en basisvertrouwen nodig, voordat een gedragsmatige aanpak aanslaat. Beide type interventies kunnen ouders helpen bij de aanpak van slaapproblemen van hun kind. Het ene kind is immers het andere niet. Wel dient de breedte van beschikbare interventies weerspiegeld te worden in het beleid en de richtlijnen.”
Goed luisteren
Gerinda’s advies aan de zorgprofessionals is om de sensitieve aanpak voorop te zetten. Tijdens het online congres ‘Slaapproblemen bij jonge kinderen’ gaat zij in haar presentatie nader in op het hoe en wat. “Ik weet vanuit mijn eigen werk in de praktijk dat ouders in eerste instantie om tips vragen. Er wordt een groot appèl op je gedaan om het slaapprobleem op te lossen. Door goed te luisteren en zelf sensitief te zijn, merk je al snel dat het waardevol is om juist niet meteen met gedragstips te komen, maar samen te zoeken naar wat nodig is in dit gezin met dit kind. Dat wordt de rode draad van mijn presentatie!”
Gerinda van Haaften MSc, is werkzaam als gezondheidszorgpsycholoog/Infant Mental Health-specialist/EMDR practitioner. Ze is gespecialiseerd in de mentale gezondheid van jonge kinderen en hun ouders. Gerinda heeft zeven jaar op een zuigelingenafdeling van een ziekenhuis gewerkt en werkt sinds 2012 in vrijgevestigde praktijken.
Zie ook:
Zet in op breder spectrum aan interventies bij slaapproblemen
