Wat kun je ouders adviseren wanneer hun baby slaapproblemen heeft? De richtlijn ‘Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen’ van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid geeft aan welke interventies dan kunnen worden ingezet. Er zijn echter meer, vaak mildere, manieren om kinderen te helpen gaan slapen.
Dat blijkt uit een artikel van de hand van Maartje Luijk (Erasmus Universiteit Rotterdam) met collega’s Roseriet Beijers (Radboud Universiteit Nijmegen) en Lenny van Rosmalen (Universiteit Leiden) in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG). Hierin stellen zij voor om de richtlijn te verbreden door interventies toe te voegen die ouders helpen om signalen van kinderen beter te begrijpen.
Slaapproblemen bij jonge kinderen zijn gerelateerd aan risico’s op fysieke, cognitieve en emotionele problemen op latere leeftijd. Dit kan leiden tot verminderd mentaal en fysiek welzijn, relatieproblemen en slaapproblemen bij de ouders. Ouders zoeken dan ook vaak hulp in hun eigen netwerk, online, in opvoedboeken, bij het Centrum voor Jeugd en Gezin, bij de huisarts of de kinderarts.
Twijfels
De richtlijn ‘Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen’ van het NCJ geeft aan welke interventies kunnen worden ingezet wanneer ouders de slaap van hun kind als een probleem ervaren. De interventies zijn met name gericht op routines rond het naar bed gaan, slaaphygiëne, slaap- en waaktijden, het zelfstandig inslapen en het zelfstandig doorslapen in de nacht.
Ouders kunnen echter twijfelen aan de geadviseerde interventies. Ook sluiten de geadviseerde interventies vaak niet aan bij het concept van ‘sensitief ouderschap’. Verder worden in de NCJ-richtlijn niet alle mogelijke interventies besproken.
Van uitdoving naar afstemming
Doordat de huidige richtlijn in veel gevallen niet aansluit bij de wensen van veel ouders wordt de aanpak van slaapproblemen steeds vaker gericht op afstemming tussen ouder en kind. Bij dit type interventie is aandacht voor sensitieve zorg, waarbij ouders de zorg afstemmen op de signalen van hun kind. Steeds meer professionals en onderzoekers roepen op tot een verschuiving in slaapadviezen en slaapinterventies: in plaats van de uitdoving van gedrag zouden de behoeften van het kind het uitgangspunt moeten zijn. Onderdelen van dergelijke interventies zijn het herkennen van signalen (‘wat heeft het kind nodig?’), kennis en acceptatie van individuele variaties in slaapritmes, uitleg over gezonde levensstijl en ontspanningsoefeningen voor ouders.
Bekijken wat het kind op dat moment nodig heeft is precies wat sensitief ouderschap inhoudt. Er is meer onderzoek nodig om gedegen bewijs te leveren voor de effectiviteit van deze interventies, maar de eerste uitkomsten van studies wijzen erop dat ouders tevreden zijn, opgelucht en minder gestrest, minder gefocust op slaapproblemen van het kind, en dat ouders en kinderen beter en langer slapen.
Werkgroep het Jonge Kind
De werkgroep het Jonge Kind van het NIP (sectie jeugd) heeft een projectgroep bijeengebracht die heeft nagedacht over hoe meer aandacht te genereren voor de sensitieve aanpak van slaapproblemen. Naar aanleiding hiervan is het artikel gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Hierin laten de drie auteurs zien dat er meerdere mogelijkheden zijn voor slaapinterventies voor jonge kinderen dan de bestaande richtlijn. Er is door de projectgroep een praktisch model ontwikkeld met verschillende onderdelen voor een evenwichtige blik op slaapproblemen. Dit model kan als hulpmiddel dienen voor professionals wanneer zij samen met de ouders zoeken naar een passende oplossing voor het gezin.
Maartje Luijk vertelt hier ook over in een artikel over slaapcoaches in de Volkskrant: ‘Zijn kinderslaapcoaches hét redmiddel voor wanhopige ouders?’ (19 maart 2020)
