Vroegkinderlijke verwaarlozing is de meest voorkomende vorm van kindermishandeling en wordt het minst gesignaleerd. “Binnen de hulpverlening staat deze vorm van geweld bij baby’s, peuters en kleuters nog te weinig op het netvlies”, constateert vertrouwensarts Jolande Schoonenberg. Zij doet er alles aan om het de aandacht te geven die het verdient. “De gevolgen van verwaarlozing op jonge kinderen laten zich vaak levenslang gelden.”
Jolande Schoonenberg is werkzaam als vertrouwensarts bij Veilig Thuis en MOC Kabouterhuis Amsterdam. Daarnaast is zij voorzitter van de VVAK, de Vereniging van Vertrouwensartsen. Zij verzorgt een presentatie tijdens het congres ‘Kindermishandeling bij baby’s, peuters en kleuters op 21 september.
Jolande wijst erop dat in elk kinderleven wel periodes van te weinig aandacht zijn. “Verwaarlozing gaat echter over een structureel tekort aan zorg en aandacht door ouders/verzorgers. In veel gevallen speelt een gebrekkig tegemoet komen aan de affectieve behoeften van een jong kind. Dit kan betrekking hebben op zaken als de lichamelijke zorg, voeding en medische hulp, maar ook op – zoals gezegd – interactie en affectie. Verwaarlozing beïnvloedt niet alleen de lichamelijke groei en ontwikkeling, maar heeft ook een beperkende invloed op de ontwikkeling van het brein.”
Eenmaal volwassen laten deze kinderen de belangen en emoties van anderen vaak voorgaan. Of de eigen emoties zijn overweldigend en staan centraal. “Dit komt omdat er te weinig gelegenheid is geweest om de eigen identiteit op een gezonde manier te ontwikkelen. Hun wereld was daarvoor in emotionele zin te onbetrouwbaar en te inconsistent.”
Zicht op thuissituatie
Er is vrijwel nooit sprake van opzettelijk verwaarlozen. “Vaak speelt het eigen tekort in de opvoeding van de ouder een rol. Of ouders worden bijvoorbeeld toenemend in beslag genomen door eigen problematiek, denk ook aan materiële problemen. Signaleren bij het kind vraagt erom dat je enig zicht hebt op hoe de thuissituatie is en hoe het kind hierover vertelt of juist niet.” Wat het signaleren nog eens bemoeilijkt, is dat ontwikkelingsachterstanden of problemen in de hechting eerdere oorzaken kunnen hebben. “Hierin ligt ook een kans, want dit vraagt sowieso om een brede blik.”
Betere toekomst
Het is haar oprechte hoop dat professionals een manier vinden om het tekort aan zorg en aandacht voor een kind, te signaleren, uit te zoeken (voor zover binnen hun taak past) en positief bespreekbaar te maken. Dus met perspectief op een betere toekomst voor alle gezinsleden.” Overigens is het de vraag of een gezin geholpen wordt door het constateren van verwaarlozing als zodanig te benoemen. “Beter is het aanreiken van hulp in het belang en de gezonde ontwikkeling van het kind en het geven van een vervolg hieraan. Investeer vooral in het versterken van het ouderschap en het herstel van de gevolgen van verwaarlozing bij het kind.”
Tijdig herkennen en aanpakken
Vanuit haar werkervaring als vertrouwensarts weet zij als geen ander wat de invloed van geweld en verwaarlozing op jonge kinderen is. “Ook verwaarlozing leidt tot trauma, wat gezien de jonge leeftijd tot complex trauma zal leiden.” In haar presentatie tijdens het congres gaat Jolande in op de gevolgen op de ontwikkeling. Hierbij zal ze specifiek aandacht geven aan trauma en hechting. “Mijn doel is handvatten te geven om deze problematiek tijdig te herkennen en aan te pakken vanuit zorg en hulpverlening.”
Alle congresinformatie op een rij >>
Zie ook:
