Menig jong kind heeft moeite met communiceren. De ‘Interactieschijf voor wederkerigheid’ kan dan uitkomst bieden. De schijf maakt je bewuster van de dynamiek van een gesprek. Dit helpt jonge kinderen bij het leren van allerlei taalvaardigheden.
Francisca Felix
De interactieschijf is een hulpmiddel voor logopedisten, therapeuten, ouders en oudere kinderen om aan te geven aan welk soort interactie behoefte is. De schijf bestaat uit drie taartpunten: de drie verschillende gespreksbehoeftes (zie figuur 1).
Sommige kinderen hebben veel behoefte om afwezig te zijn. Hiervoor staat de gele taartpunt. De rode taartpunt is ‘Ik wil kletsen’. Kletsen staat voor gezelligheid en bestaat uit een goeie sfeer tussen twee of meer mensen. Positieve emoties worden getoond. De blauwe taartpunt is een verlangen naar contact. De volwassene en het kind zetten de deuren open naar hun eigen en naar andermans gevoel. Dit zijn behoeftes van zowel het kind, de schijf omcirkeld met de witte rand, als van de volwassene, de buitenste schijf. De schijven kunnen onafhankelijk van elkaar draaien. Het kan dus voorkomen dat behoeftes nog niet overeenkomen met elkaar.
De volwassene en het kind zitten lang niet altijd op eenzelfde lijn (zie figuur 2). In het contact met jonge kinderen is de interactieschijf goed te gebruiken om als volwassene bewust de interactie te volgen. De volwassene observeert wat het kind wil en komt er zo achter of het wel of niet graag even alleen wil zijn, iets gezelligs samen wil doen of een luisterend oor nodig heeft. Verloopt de interactie stroef, dan kan de volwassene voor de reactie een andere invalshoek kiezen, bijvoorbeeld een grapje maken, een aai over een bol geven of even zelf wat gaan doen om het kind tijd te gunnen. Zo krijgen volwassene en kind de ruimte om een deurtje te openen of juist te sluiten.
Logopediepraktijk
In mijn logopediepraktijk zie ik menig kind dat niet of nauwelijks wil communiceren. Er is dan weinig oogcontact, geen taal en soms zelfs geen geluid, ook niet bij hoesten of lachen. Bij deze kinderen heb ik de neiging om op te vullen. Het voelt ongemakkelijk om samen iets met elkaar te ‘moeten’ doen, maar niet of nauwelijks te communiceren. Ik draaide, in termen van de interactieschijf, naar “ik wil kletsen”. Dit deed ik door te praten over iets zichtbaars of vragen stellen over iets buiten het hier-en-nu, maar mijn pogingen leverden meer van de taartpunt “ik wil afwezig zijn” op.
Nu heb ik geleerd dat het juist helpt om mee te bewegen naar afwezig zijn. Soms wil een kind wel oogcontact, maar geen taal. Of ik speel naast het kind en kijk van onder mijn oogharen naar wat hij doet. Soms ook moet ik echt letterlijk wat anders doen. Dan voelt het kind na een tijdje ruimte om te draaien op de behoeftes van de schijf, gaat hij zelf voorzichtig communiceren en stap ik op het juiste moment weer in. Van deze kinderen heb ik geleerd dat de behoefte aan contact soms juist aangewakkerd kan worden door een stapje terug te doen en af te wachten.
Francisca Felix is werkzaam als logopedist en auteur van Zeg me wat je zeggen wil waarin de ‘Interactieschijf voor wederkerigheid’ uitvoerig wordt toegelicht.
Dit is een samenvatting van een artikel in het VROEG-magazine – herfst 2021
