Een kleuter met gehoorverlies verdient specifieke aandacht in de Kinderopvang. Zij ‘horen’ namelijk anders dan hun leeftijdgenootjes. Hoe kunnen ook zij zich helemaal thuis kunnen voelen in hun groep?
Belangrijk om in de eerste plaats te beseffen is dat een hoorapparaat of cochleair implantaat (CI) slechts een hulpmiddel is en blijft: gehoorverlies blijft altijd aanwezig. Zowel met oorhangers als met CI zullen kleuters nooit hetzelfde horen als horende leeftijdgenootjes: ze horen ‘anders’. Als ze hun apparatuur niet kunnen dragen horen ze zelfs weinig of niets.
Tips
Toch kan je enkele dingen in het achterhoofd houden, die de communicatie tussen jou als kleuterleid(st)er, de groep en de dove of slechthorende kleuter gemakkelijker maken. Op blogpost Kleutergewijs heeft Karlien Rillaerts enkele belangrijke tips samengevat:
- Zorg eerst en vooral voor enkele basisvoorwaarden in de communicatiemet dove en slechthorende kleuters.
- Zoek naar een zo passend mogelijke omgeving om de kleuter aan te spreken. Zoek een rustige plek, met zo weinig mogelijk achtergrondlawaai. Hoewel dit niet gemakkelijk is in een rumoerige kleuterklas, kan je de kleuter wel even apart nemen en persoonlijk toespreken. Zorg voor voldoende licht, maar vermijd vooral tegenlicht.
- Trek visueel/tactiel de aandachtvan de kleuter, zodat hij/zij weet dat je iets wil vertellen. Zwaai even, of tik de kleuter op de schouder. Ook als je de hele groep aanspreekt, kan je eerst even nagaan of die ene kleuter weet dat je begonnen bent.
- Let er ook op hoe je zelf als spreker opstelt.Zorg dat de kleuter jouw gezicht kan zien als je hem/haar aanspreekt. Articuleer duidelijk, zonder te overdrijven. Je kan zeker iets luider spreken, maar roep niet. Gebruik een normaal spreekritme. Blijf geduldig en herhaal zo vaak als nodig is.
- ‘Niet door elkaar praten’ is geen evidentie in de kleuterklas. Kleuters moeten vaak immers nog leren om naar elkaar te luisteren en hun beurt af te wachten om te spreken. Toch kan je hier in jouw klas extra in investeren. Soms maken slechthorende kleuters gebruik van een soort van microfoon, die als ‘praatstok’kan fungeren: enkel wie dit toestelletje vast heeft, mag iets zeggen. Uiteraard kan ook een knuffel of een ander voorwerp deze functie overnemen.
- En zeker niet onbelangrijk: visualiseerzoveel mogelijk informatie. Toon foto’s of prenten, eventueel met behulp van een tablet. Wijs dingen aan, en toon zelf hoe je iets moet doen. Hoewel veel kleuteronderwijzers dit ongetwijfeld al toepassen, kan het mogelijk nog iets bewuster en vaker. Want besef dat niet enkel de kleuter met gehoorverlies, maar ook taalzwakke kleuters hier baat bij zullen hebben. Maar vergeet tegelijk niet dat kinderen met een auditieve beperking heel visueel ingesteld zijn: vermijd dus te veel visuele prikkels.
Kleuterklas
In de kleuterklas kun je ook met de volgende tips aan de slag.
- Zorg ervoor dat de kleuter een goede plaatskrijgt in de kring: daar waar hij/zij gemakkelijk het gezicht van de juf/meester kan zien, maar ook oogcontact kan maken met de klasgenootjes.
- Zorg dat je zoveel mogelijk uitleg geeft vóór de activiteit start. Als de dove kleuter druk bezig is, zal hij/zij niet snel beseffen dat je nog extra informatie geeft. Mocht je toch nog extra informatie willen geven als alle kleuters al verspreid aan het spelen zijn, ga dan bij die ene kleuter nog eens controleren of die het begrepen heeft: herhaal zo nodig.
- Neem je tijd om ook aan je hele groep kleuters op hun niveau uit te leggen dat kleuter X niet zo goed hoort, en wat dit concreet betekent. Dat hij/zij niet altijd alles zal verstaan wat iemand op een afstandje roept, bijvoorbeeld. Wees alert voor communicatiemisverstandentussen kleuters onderling en benoem ze ook naar hen toe, bij het oplossen van eventuele conflicten.
- Ook het professionele hulpverleningsnetwerkrond de dove kleuter kan je verder helpen. Denk aan logopedisten en audiologen, thuisbegeleidingsdiensten en revalidatiecentra.
Gebarentaal
Waar SMOG (‘Spreken met ondersteuning van gebaren’) en ‘babygebarentaal’ de gesproken taal ondersteunen, is de Vlaamse Gebarentaal (VGT), een taal op zich. VGT is officieel erkend als taal, met een eigen ‘gebarenschat’ en grammatica. In Nederland kan het Nederlands met Gebaren (NmG) gebruikt worden en de Nederlandse Gebarentaal (NGT), die echter nog niet officieel erkend is als taal door de Nederlandse overheid.
Website
De tips zijn merendeel afkomstig van de website Auditieve Beperking van Larissa Staelens, zelf slechthorend. Op haar website staat veel praktische informatie over het omgaan met een kleuter met een auditieve beperking in de klas, zie kleutersmeteenauditievebeperking
Bron: Kleutergewijs
