Tijdens de zwangerschap kunnen er allerlei risicofactoren spelen. “Helaas komen die lang niet altijd in beeld”, constateert gynaecoloog Marieke Paarlberg. “Er dient veel meer oog te zijn voor het opsporen van kwetsbare zwangeren, zodat ze naar adequate zorg toegeleid kunnen worden. Daarmee is veel winst te behalen voor moeder en kind.”
Marieke Paarlberg onderscheidt verschillende kwetsbare groepen zwangeren. “De eerste groep bestaat uit zwangeren met psychiatrische aandoeningen. Dan moet je denken aan angst, depressie of posttraumatisch stresssyndroom.” De tweede groep kampt met psychosociale problemen, zoals financiële problemen en huiselijk geweld. De derde groep gebruikt middelen, zoals alcohol, tabak of drugs. Dit noem je bij elkaar de PPM-factoren. Deze vergroten het risico op een slechter verloop van de zwangerschap en de bevalling, terwijl er ook meer kans is op ziekte en sterfte bij het kind. De verstandelijk beperkte vrouwen vormen weer een andere risicogroep. Tot slot onderscheid ik de zwangeren met een eerstegraads verwante met een psychotische of een bipolaire stoornis, omdat zij een sterk verhoogde kans hebben om na de bevalling een kraambedpsychose ontwikkelen.”
Goede start
Paarlberg pleit voor veel meer aandacht voor deze groepen zwangeren. “Als je hen tijdig in beeld hebt, dan kun je hen een vangnet bieden, behandelen of begeleiden. Waar het om gaat is dat deze ouders een zo goed mogelijke start met hun gezin krijgen.” Op dit punt is volgens Paarlberg nog veel winst te boeken. “Het is voor verloskundigen en gynaecologen bijvoorbeeld heel lastig om een depressie te herkennen. De klachten die hierbij horen zijn namelijk vrijwel identiek aan de klachten die tijdens het begin van een zwangerschap vaak voorkomen zoals vermoeidheid en verminderde eetlust. Alleen door heel concrete vragen te stellen, zoals met een wetenschappelijk geteste vragenlijst, kun je hier de vinger op leggen. Belangrijk, want maar liefst 10% van de zwangere vrouwen heeft een ernstige depressie. Met alleen al deze risicogroep heeft dus iedere zorgprofessional regelmatig te maken.”
Problematiek voorkomen
Als gynaecoloog maakt Paarlberg zich in haar eigen regio al langer sterk om het belang van tijdige screening van zwangeren onder de aandacht te brengen van allerlei ketenpartners. Inmiddels is zij op dit gebied ook landelijk actief, namelijk als voorzitter van de Stichting Mind2Care. “De Stichting heeft een online screen- en adviesinstrument ontwikkeld – www.mind2care.nl – die zwangeren zelf invullen. Onmiddellijk na het versturen van de antwoorden krijgt zij een gericht advies op basis van haar antwoorden.” Daar blijft het niet bij, want ook zorgprofessionals hebben direct toegang tot de informatie. “Via een login komt men op een beveiligde pagina met een samenvatting van de eventuele problemen en hetzelfde advies. Deze kunnen dan in het spreekuur worden besproken en waar nodig kunnen zorgverleners doorverwijzen. Zo kan een hoop problematiek voorkomen worden.”
De vragenlijst is wetenschappelijk getest en bedoeld voor alle zwangere vrouwen in Nederland, op voorwaarde dat het Verloskundig Samenwerkingsverband (VSV) de Mind2Care gebruikt. Verder staat op de website van de stichting allerlei nuttige informatie voor zwangeren, zorgverleners en onderzoekers. De site is in nauwe samenwerking met het Landelijk Kenniscentrum Psychiatrie en Zwangerschap (LKPZ, zie www.lkpz.nl) tot stand gekomen.
Congres Vroegsignalering bij baby’s
Tijdens het Congres Vroegsignalering bij baby’s op 28 november verzorgt Paarlberg een deelsessie. “Ik zal dan ingaan op hoe de Mind2Care in de praktijk kan helpen bij het bevorderen van het krijgen van gezonde kinderen in een gezondere situatie. Plus wat het zorgprofessionals kan opleveren. Ook zal ik vertellen over nieuwe ontwikkelingen rond het instrument. Verder wil ik het op interactieve wijze met de deelnemers hebben over hoe je de uitslag bespreekt met zwangeren. Plus wat daarna volgt. Voor een goede verdere begeleiding dient met name de ketenzorg in een geboortezorgregio goed op orde te zijn. Niet alleen tussen alle betrokkenen bij de directe verloskundige zorg, maar ook de samenwerking met maatschappelijk werkers, jeugdzorg professionals, fysiotherapeuten, logopedisten en huisartsen. Het gaat erom dat dat zorgverleners die zich bezighouden met gezinnen elkaar kennen en weten te vinden.”
Meer weten?
Het Congres Vroegsignalering bij baby’s vindt plaats op initiatief van Vakblad Vroeg en Euregionaal Congresburo. Meer weten over programma en deelnamemogelijkheden?
Ga naar de congrespagina op de website van Euregionaal Congresburo>>
