Een hoog welbevinden heeft een grote invloed op de persoonsontwikkeling en betrokkenheid draagt hier positief aan bij. Welbevinden en betrokkenheid zijn dan ook essentiële indicatoren voor kwaliteitsvolle kinderopvang. Gericht hierop inspelen vormt de beste garantie voor levenslang leren.
Tekst: Mascha Boelaars, BKK
Illustratie: Jane Klein, OptimaForma, Nijmegen
Welbevinden en betrokkenheid zijn de uitkomst van een complex samenspel tussen een bepaalde situatie (aanpak) en de persoon. Welbevinden geeft weer hoe een kind zich voelt; kinderen met een hoog welbevinden beleven plezier met elkaar en met de materialen, ze genieten. Ze stellen zich open en ontvankelijk op. Betrokkenheid geeft aan hoe intens een kind bezig is; kinderen met een hoge mate van betrokkenheid zijn geconcentreerd, van binnenuit gemotiveerd en gedreven aan de slag.
Versterkt zelfvertrouwen
Momenten van hoog welbevinden komen makkelijker voor als er sprake is van zelfvertrouwen en goed functioneren. Vele momenten van hoge betrokkenheid dragen hier positief aan bij. Het sterkt het zelfvertrouwen en draagt bij aan een positief zelfbeeld. Exploratiedrang is de behoefte die bij betrokkenheid wordt bevredigd; het plezier en genieten van grip krijgen op de werkelijkheid. Welbevinden en betrokkenheid zijn wel te onderscheiden, maar beïnvloeden elkaar wederzijds. Beide factoren zijn bovendien onafhankelijk van leeftijd en ontwikkeling.
Beïnvloedingsfactoren
Pedagogische beroepskrachten kunnen op vele manieren het welbevinden en de betrokkenheid van kinderen verhogen. Ook de wijze waarop ze omgaan met kinderen is essentieel voor de kwaliteit. De combinatie van mogelijke acties en de begeleidersstijl laten zich samenvatten in vijf factoren;
- Het aanbod – hoe rijk is de omgeving (materialen, infrastructuur en activiteiten)?
- De sfeer – heerst er een positief groepsklimaat?
- De ruimte voor initiatief – hoeveel vrijheid is er en is die goed ondersteund?
- De organisatie en de groepen – is deze afgestemd op tempo en ritme van kinderen?
- De begeleidersstijl – hoeveel inlevingsvermogen is er in de omgang met kinderen?
Direct effect
Onderzoek geeft aan dat er een sterk verband bestaat tussen deze vijf factoren en welbevinden en betrokkenheid. Sommige factoren zullen eerder werken op welbevinden, zoals interventies die ervoor zorgen dat kinderen in contact blijven met hun gevoelens en emoties. Andere interventies beïnvloeden eerder de betrokkenheid, zoals de introductie van nieuwe en onconventionele materialen. Met welbevinden en betrokkenheid als gids zie je hoe eenvoudige ingrepen impact hebben op de kwaliteit van de ervaring; je ziet vaak direct effect.
Levenslang leren
Het gevoel van welbevinden heeft impact op ervaringen in het hier en nu (‘being’), maar ook op de persoonsontwikkeling (‘becoming’). Het draagt bij aan de geestelijke gezondheid en goed in je vel zitten, een positief zelfbeeld, zelfvertrouwen en weerbaarheid. Betrokkenheid staat garant voor ontwikkeling-in-de-diepte, maar het versterkt ook de exploratiedrang. En dat is de beste garantie voor levenslang leren.
Samenvatting hoofdstuk ‘Welbevinden en betrokkenheid’
Dit bericht is een samenvatting van het hoofdstuk ‘Welbevinden en betrokkenheid’ in het ‘Pedagogisch curriculum voor het jonge kind in de kinderopvang’. De auteurs zijn Prof. Dr. Ferre Laevers en Dr. Bart Declercq en zij zijn beiden verbonden aan de KU Leuven. Welbevinden en betrokkenheid hoort bij de doelstelling ‘Het bieden van emotionele veiligheid in een veilige en gezonde omgeving’.
Meer over het ‘Pedagogisch curriculum’
In mei 2017 verscheen de uitgave ‘Pedagogisch curriculum voor het jonge kind in de kinderopvang’. Diverse onderzoekers en wetenschappers op het gebied van opvoeden hebben samen dit curriculum geschreven. Hierin staan thema’s die belangrijk zijn voor een goede kwaliteit, bijvoorbeeld welbevinden & betrokkenheid, gehechtheid, taalontwikkeling en gezonde leefstijl. Bij ieder thema staat wat jonge kinderen nodig hebben, wat jonge kind voorzieningen moeten bieden en wat dat betekent voor het kind, nu en in de toekomst. Elk thema past bij één van de vier pedagogische doelen van prof. Dr. Marianne Riksen-Walraven, zoals in de wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang (IKK) zijn opgenomen.
Ga voor meer informatie over het curriculum naar de website van BKK >>
