Wereldwijd is de vruchtbaarheid de afgelopen 50 jaar met meer dan de helft afgenomen. De oorzaak? Hormoonverstorende stoffen. Er is nog veel onduidelijk over de consequenties voor de groei en ontwikkeling tijdens de zwangerschap en in de eerste levensjaren. Waakzaamheid is geboden. Met het oog hierop is er voorlichtingsmateriaal voor zwangere vrouwen in de maak.
Hormoonverstorende stoffen worden in het Engels ook wel Endocrine Disrupting Chemicals (EDC’s) genoemd. Deze stoffen zitten onder andere in plastic verpakkingen, op onze voedingsmiddelen, in speelgoed en in verzorgingsproducten. Ze worden gebruikt om bijvoorbeeld plastic een bepaalde eigenschap mee te geven, zoals het hard of juist zacht maken. Bestrijdingsmiddelen op groenten en fruit bevatten ook hormoonverstorende stoffen. Ook zitten ze in conserveringsmiddelen in producten voor baby’s zoals verschillende billendoekjes, huidcrèmes en shampoos.
Zorgelijk
Er zijn steeds meer aanwijzingen dat deze chemicaliën het hormoonsysteem van de baby kunnen verstoren, wat tot blijvende gezondheidsschade kan leiden. Volgens dr. Swan, een van ‘s werelds meest vooraanstaande milieu- en voortplantingsepidemiologen, hebben hormoonverstorende stoffen eraan bijgedragen dat de afgelopen 50 jaar de vruchtbaarheid wereldwijd met meer dan 50% is afgenomen.1,2,3 Ook groeien de zorgen over de gevolgen van microplastics die ook hormoonverstorende stoffen kunnen bevatten. Deze zijn nu al gevonden in menselijk bloed 4, maar ook al in placenta’s..5 Wat dit voor consequenties heeft voor de groei en ontwikkeling van de ongeboren baby moet nog verder worden onderzocht.
Beter informeren
In Nederland is nog geen of nauwelijks regelgeving over hormoonverstorende stoffen, omdat de overheid wacht op Europese regulering. Wel is er een lijst met zorgwekkende stoffen opgesteld, waar onder andere BPA, een weekmaker van plastic sinds december 2021 ook opstaat. Deze mag niet meer gebruikt worden in babyflesjes. In Canada was deze stof al veel langer verboden. In Europa duren de processen voor strengere regelgeving erg lang en gaan niet ver genoeg.
Informatie over hormoonverstorende stoffen hoort officieel niet tot de standaard adviezen aan ouders zoals die door het Ministerie van Volksgezondheid en het RIVM worden gegeven. Dat bleek ook afgelopen maand in Hoogeveen. Binnen de bijeenkomst met zwangere vrouwen werd duidelijk dat geen van de deelnemers hier ooit van had gehoord. In landen als Denemarken verstrekt de overheid deze informatie wel actief aan zwangere vrouwen, bijvoorbeeld via verloskundigen en medici. Hierdoor weten zij hoe ze zelf de blootstelling aan deze stoffen kunnen verminderen.
Nieuwe methode
Evelien Davidson, student aan de Master Design Driven Innovations in Leeuwarden, heeft in het kader van haar afstudeeronderzoek een voorlichtingsmethode ontwikkeld. Deze kan men binnen de verloskundige praktijken gebruiken om zwangere vrouwen op een actieve manier te informeren. Dit helpt hen om bewuste keuzes te maken.
Samen aan de slag
Als een van de weinige in Nederland informeert de verloskundigenpraktijk Hoogeveen zwangere vrouwen al actief over hormoonverstorende stoffen. Ook heeft de praktijk informatie hierover op hun website staan. De praktijk werkt onder meer met Centering Pregnancy sessies. Daarbij krijgt een groep zwangere vrouwen, die in dezelfde periode hun baby verwachten, gezamenlijk informatie. Uiteraard is er ruimte om vragen te stellen en ervaringen te delen met andere vrouwen.
In een van de sessies is ook de methode van Davidson getest. In een actieve sessie konden aanstaande ouders bepalen hoe ze hiermee om willen gaan in de zwangerschap en het ouderschap. De sessie was een groot succes. Opvallend was wel dat geen van de vrouwen kennis had over dit onderwerp, laat staan hier tijdens hun zwangerschap of straks bij de verzorging van hun baby rekening mee te houden.
Verbeterde versie
Naar aanleiding van deze test zal Davidson aan een verbeterde versie werken. Dit gebeurt in samenwerking met Verloskundigenpraktijk Hoogeveen en het Elke Slagt-Tichelman, verbonden aan lectoraat zwangerschap en geboorte van het Instituut voor Gezondheidszorg, en het Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam. Na afronding kan deze worden aangeboden aan verloskunde praktijken, kraamcentra en ziekenhuizen, zodat veel meer zwangere vrouwen geïnformeerd keuzes kunnen maken. Want er zijn alternatieven die gezond zijn voor zowel baby als moeder.
Evelien Davidson, student aan de Master Design Driven Innovations in Leeuwarden in samenwerking met Elke Slagt-Tichelman en verloskundigenpraktijk Hoogeveen
Contact via: evelien.davidson@student.nhlstenden.com
Zie ook:
