De kritische periode van de taalontwikkeling loopt tot ongeveer zes jaar. Het is dus van belang om bij een stoornis op dit gebied zo vroeg mogelijk ondersteuning te bieden. Te meer daar de kans op probleemgedrag toeneemt wanneer een ernstig communicatieprobleem niet tijdig wordt onderkend en behandeld.
Wanneer een kind minder oogcontact heeft of minder geluidjes maakt, kan dit duiden op een stoornis in de communicatieve ontwikkeling. Van kinderen die bijvoorbeeld een cerebrale parese hebben of een andere motorische beperking, kun je vaak al vermoeden dat ze achter zullen blijven wat betreft spraak- en of taalontwikkeling.
Afwachtend
Probleem is dat het vroeg signaleren van haperingen in de taalontwikkeling niet zo eenvoudig is. “Vaak hebben ouders al langer een niet-pluisgevoel, zonder dat zij te rade gaan bij de hulpverlening”, geeft Gerna Scholte aan. “Bijvoorbeeld omdat zij onbekend zijn met de mogelijkheden die er bestaan om met hulpmiddelen op dit gebied aan de gang te gaan. Of ze zijn bang dat het de spraakontwikkeling zal tegen houden. Dat is jammer, want het is juist belangrijk om hier zo vroeg mogelijk mee te beginnen. Dan kun je de taalontwikkeling in de kritische fase gericht stimuleren met behulp van ondersteunde communicatie.”
Kansen
Alle reden dus voor hulpverleners om een scherper oog te hebben voor problemen in de communicatie. Zo kan het consultatiebureau een prominente rol spelen in het onderkennen van een mogelijke ernstige taal- of communicatiestoornis. Maar ook bij peuterspeelzalen en kinderdagverblijven liggen er mogelijkheden om een actieve rol te hebben op het gebied van signaleren. “Zij zien dagelijks grote groepen kinderen. Dit betekent dat zij het ene kind goed kunnen vergelijken met het andere en bepalen wie al dan niet wat extra ondersteuning kan gebruiken.”
Ieder kind wil communiceren, aldus Scholte. “Belangrijk vind ik dat er wordt uitgegaan van de mogelijkheden, ook bij kinderen met een meervoudige beperking. Probeer uit te vinden wat een kind wél kan en ga zo stapsgewijs verder. Dan kan een kind veel meer tot bloei komen en de eigen persoonlijkheid echt leren kennen.”
Visueel taalsysteem
Een methode die heel individueel kan worden ingezet en vorm gegeven is PODD, Pragmatic Organisation Dynamic Display. “Bij deze methode wordt in feite een heel nieuw taalsysteem geleerd, waardoor kinderen die niet in staat zijn verbaal te communiceren toch duidelijk kunnen maken wat ze bedoelen. Dit gebeurt met behulp van een gepersonaliseerd boek en door gebruik te maken van een spraakcomputer. Dankzij deze methode krijgen ook kinderen met een communicatieve beperking de kans om zich optimaal te ontwikkelen.”
