Juist in de eerste fase van het beginnende ouderschap wordt er veel druk ervaren. “Emotioneel stabiel, veilig, beschikbaar en betrouwbaar zijn voor jezelf en voor je baby is buitengewoon lastig als je stress ervaart”, benadrukt Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige Carla Brok. “Dan lopen dingen onbedoeld anders of je merkt dingen totaal niet op. Misschien niet direct schokkend, maar het vraagt wel om aandacht om een negatief patroon te voorkomen.”
Baby’s zijn volledig afhankelijk van de zorg van de ouder(s). Deze – zich voortdurend veranderende en vormende – relatie wordt als zeer belangrijk beschouwd bij het leggen van de basis van de mogelijkheden van mentale aanpassingsvermogen van het kind, aldus Carla Brok. “De start van de relatie tussen ouders en hun pasgeboren kind is vormend voor de verdere ontwikkeling van de baby en voor de ouder. Hoe gemakkelijker ouder en kind elkaar leren begrijpen en in staat zijn elkaar informatie te geven over hun welzijn, hoe soepeler kan worden omgegaan met lastige situaties.”
Flexibiliteit
Het stelt volgens Brok hoge eisen aan de ouder om de beginnende relatie, in een periode vol onzekerheden, plezierig, respectvol en vriendelijk te onderhouden. Het verreist een flexibele houding van de ouder, die zijn bouwstenen weer vindt in de eigen familiegeschiedenis. Die flexibiliteit kan beïnvloed worden doordat er bij de ouder sprake is van psychiatrische problemen, een verstandelijke beperking of verslavingsproblematiek. Of de ouder heeft een ernstig nare situatie meegemaakt die aandacht behoeft. Of er spelen grote financiële problemen. Naast deze ouderfactoren kan ook bij het kind beperkingen spelen.”
Al die factoren kunnen een vanzelfsprekende, passende reactie op elkaar negatief beïnvloeden. “Baby’s hebben geen enkel idee van gevoelens van angst, wanhoop of kou, waardoor ze heel gemakkelijk controle verliezen en grote behoefte hebben aan troost. Deze troost heeft emotioneel en fysiologisch invloed op de baby. Met deze begripvolle en respectvolle troost ondersteunt de ouder de ontwikkeling van zelfregulatie van zijn of haar kind.”
Knauw
De ontwikkeling van een zekere voorspelbare opvoedsituatie in het leven van een baby kan een enorme knauw krijgen als routines worden doorbroken of als er geen respons is om hen de wereld doen begrijpen. “Voor de opbouw van een gezonde gehechtheidsrelatie speelt een emotioneel beschikbare volwassene namelijk een sleutelrol”, benadrukt Brok. “Hoe meer ouders zich bewust zijn van hun eigen affecten, emoties en gevoelens, hoe meer de ouder kennis opbouwt over het affect, emoties en gevoelens van de baby. Een belangrijke taak binnen het ouderschap is om niet-dwingend of bestraffend, maar consistent en warm te reageren. Als de ouder zich meer geïrriteerd en incapabel voelt, zal de beschikbaarheid onder druk komen te staan.”
Emotionele veiligheid
Wanneer een kind een bewustzijn opbouwt dat het een bepaalde mate van afhankelijkheid heeft, zal het kind minder hinder ondervinden om alleen op pad te gaan. En andersom, het zal gemakkelijker samen met anderen kunnen zijn zonder zichzelf te verliezen. Blok: “Deze afgestemde beweging is een sterke positieve voorspeller voor het psychisch welbevinden en voor het aangaan van plezierige, respectvolle relaties op latere leeftijd. Ieder op zijn eigen, unieke manier.”
Congres Vroegsignalering bij baby’s
Tijdens het Congres Vroegsignalering bij baby’s op 28 november verzorgt Carla een deelsessie. Zij zal dan uitleg geven over de cirkels van Veiligheid en Vertrouwen (De Zeeuw & Brok). “Deze tekeningen kunnen helpend zijn voor ouders en hulpverleners om het gedrag van het kind te herkennen en de onderliggende vraag van veiligheid te leren verstaan. De cirkels zijn verklarende tekeningen die mogelijke vormen van interactie visualiseren.” Deze tekeningen zijn ontwikkeld op basis van de hechtingstheorie en de ‘Circle of Security’ (Cooper, Hoffman, Powel & Marvin 2005). “Het gebruik van de tekeningen over de verschillende vormen van hechtingsgedrag van het kind, helpt de ouder om ook subtiele signalen van onveiligheid te herkennen.”
Meer weten?
Het Congres Vroegsignalering bij baby’s vindt plaats op initiatief van Vakblad Vroeg en Euregionaal Congresburo. Alle informatie over het programma, de sprekers en de deelnamemogelijkheden staat op de website van Euregionaal Congresburo.
