Baby’s hebben nog geen woorden tot hun beschikking. Met als gevolg dat veel ouders ‘vergeten’ op deze manier contact te maken. “Daarmee doen zij hun kind en zichzelf tekort”, vindt Paulien Kuipers. “Voorzien in de fysieke behoeften zoals eten of slapen, hoe liefdevol dit ook gebeurt, voorziet slechts in de helft van de behoeftes van een baby. Daardoor kunnen er allerlei problemen ontstaan. In dialoog gaan met ouders en baby opent dan de luiken.”
“Onze visie op een jong kind bepaalt hoe wij zijn of haar gedrag interpreteren. Als we ervan uitgaan dat een baby nog weinig bewustzijn heeft ontwikkeld en nauwelijks in staat is te communiceren, zullen wij zijn gedragssignalen, bijvoorbeeld huilen, uitsluitend interpreteren als een behoefte aan fysiek comfort. Bijvoorbeeld: Is hij moe? Heeft hij honger? Heeft hij het koud of juist warm?”
“Een baby heeft echter naast fysieke vooral ook emotionele behoeften. Zie je een kind vanaf de geboorte als een menselijk wezen, dan kan ook deze sociale en emotionele behoeften herkennen. Zoals de behoefte aan woorden, aan knuffelen, aan gedragen worden, aan speelgoed. Aangezien een baby niet kan praten, laat hij deze behoeftes zien door middel van lichaamssignalen, ook wel ‘orgaantaal’ genoemd. Worden deze behoeftes te weinig onderkend, dan kan een baby verkommeren.”
“Dan dreigt het gevaar dat een baby naar binnen gekeerd raakt. Dat het zich eigenlijk niet gewenst voelt. Dat het een overlever wordt die afhaakt in het contact. Zo’n kind kan zich ontwikkelen tot een persoon die later emoties vermijdt of afhankelijk blijft in een hang naar contact.”
“Daarom is het aan te raden om als professional vooral te werken aan de emotionele band tussen ouders en hun baby. Zeker als er zich hechtings- of andere problemen voordoen. Leer ouders hun baby te lezen en van daaruit het gedrag te begrijpen en daarvoor woorden te vinden, ook richting de baby. Van belang daarbij is ook dat de pijn van moeders en vaders vol in het licht mag komen. Het smeden van een emotionele band, waarbij ouders en kind meer en meer bij elkaar in beeld komen, kan niet ontstaan als de pijn in de dialoog onbesproken blijft.”
‘Wees de tolk voor alles wat de baby
uitdrukt naar de ouders en omgekeerd’
“Dit is niet gemakkelijk. Liever gaan mensen, ook hulpverleners, óm de pijn heen. Wat ik zorgverleners adviseer is in de hulp aan ouders met hun baby vooral naar de dialoog te kijken, de interactie. De dialoog maakt wie het kind is bij de ouders en de ouders bij het kind. Wees de tolk voor alles wat de baby uitdrukt naar de ouders en omgekeerd. In die functie weef je de hechtingsdraden tussen ouders en kind.”
“Het is essentieel te weten dat een baby al talig is vanaf de geboorte. Het wil zich uitdrukken en het wil betekenis verleend krijgen over de wereld waar het in geboren is. Er ontstaat geen dialoog als je de baby niet volstrekt serieus neemt als mens. Een baby verlangt naar woorden, naar taal. Daarom is praten met de baby vanaf het begin belangrijk. Het zal je met grote ogen aankijken en je woorden volgen. De baby zal niet de betekenis begrijpen, maar wél de energie van de woorden.”
[su_note note_color=”#def5ff” radius=”0″] Het online congres Vroegsignalering bij baby’s, startdatum 2 juni 2021, gaat over manieren waarop hulp kan worden geboden aan ouders om hun jonge kind beter te begrijpen en te begeleiden. Paulien Kuipers verzorgt dan een lezing over wat je ouders kunt adviseren als hun kind overprikkeld is of alsmaar blijft huilen? Alle informatie over het programma staat op de website van Euregionaal Congresburo: klik hier[/su_note]
“Bij barrières in het hechtingsproces is een waarachtig gesprek met moeders en kind noodzakelijk. Een voorbeeld. Door een moeilijke start na de geboorte kan het hart van de moeder nog onvoldoende voor haar baby geopend zijn. Wanneer we de moeilijke start bespreken met moeder en kind, en het woord direct daarover ook tot de baby richten, zien we dat ouders sterk reageren op de woorden en hun kind beter in beeld krijgen. Waarachtig te spreken met ouders en kind kan de barrière oplossen tussen hen.”
“Dit alles klinkt eenvoudiger dan het is. Binnen de hulpverlening leren praten met ouders en baby vereist scholing. Daarom ben ik blij dat ik tijdens het babycongres van Vakblad Vroeg de kans krijg hier meer over vertellen. Ook aan de hand van filmpjes. De rode draad van mijn presentatie is dat voor een hulpverleningsproces aan ouders en kind de talige dialoog essentieel is.”
Programma online congres ‘Vroegsignalering bij baby’s >>
Drs. Paulien Kuipers is GZ-psycholoog/kinderpsycholoog, directeur/hoofdbehandelaar Stichting Kinderleven en auteur van het boek ‘Eerste hulp bij Hechting’. Na haar studie aan de Universiteit van Groningen werkte zij als docent in het onderwijs, als pedagoog/ kinderpsycholoog in de GGZ en als gedragsdeskundige bij de Raad voor de Kinderbescherming.
