De cursus ‘Zwanger, bevallen, een kind’ (ZBK) is een universele preventieve interventie voor aanstaande ouders. De interventie biedt een combinatie van zwangerschapsbegeleiding, voorbereiding op de bevalling en voorbereiding op het ouderschap. Doel is het stimuleren van een gezonde ontwikkeling van het (ongeboren) kind door fysieke, psychische en psychosociale problemen bij (aanstaande) ouders te voorkomen.
Het programma bestaat uit 10 bijeenkomsten die worden geleid door een multidisciplinair team docenten: bewegingsdocenten, jeugdverpleegkundigen, verloskundigen, lactatiekundigen en pedagogisch adviseurs. De interventie, ontwikkeld door stichting Babywerk, is bedoeld voor alle zwangeren en hun partners (of nauw betrokken belangrijke anderen) vanaf 20 weken zwangerschap.
Aanpak
De cursus bestaat uit tien bijeenkomsten van twee uur. Het eerste uur is voor beide partners en is gericht op ervaringen delen en voorlichting over (de veranderingen tijdens) de zwangerschap, bevalling, kraamtijd en ouderschaps- en opvoedingsvoorbereiding. Het tweede uur is voor zwangere vrouwen en is gericht inhoudelijke uitwisseling en oefeningen gericht op houding, beweging, conditie, preventie van rug- en bekkenklachten en stressmanagement. Bij twee bijeenkomsten voor de zwangere vrouwen (thema ‘bevalling’ zijn ook de partners welkom. Daarnaast wordt twee keer een bijeenkomst georganiseerd voor alleen de partners, gericht op de verschillende aspecten van het vaderschap.
Materiaal
ZBK heeft verschillende materialen beschikbaar voor de werving en registratie (o.a. website en informatieflyers), evaluatie (o.a. tussentijdse- en eindevaluatieformulieren) en uitvoering (o.a. informatie in een cursusmap voor docenten en oudermappen, dvd’s en materialen voor oefeningen zoals matjes en poppen). De volledige lijst met materialen vindt u in hoofdstuk 2 (uitvoering).
Onderbouwing
De zwangerschap is een transitieperiode waarin veel ingrijpende veranderingen plaatsvinden bij aanstaande ouders. Deze veranderingen kunnen tot fysieke (o.a. slaapgebrek, rug- en bekkenklachten), psychische (o.a. stress en angst) en psychosociale (o.a. conflicten) problemen leiden die direct en indirect (via prenatale hechting en parenting self-efficacy) van negatieve invloed kunnen zijn op het (ongeboren) kind.
ZBK bevordert een gunstige ontwikkeling van het (ongeboren) kind door fysieke, psychische en psychosociale problemen te voorkomen. Dit komt in de cursus terug door:
- Fysieke oefeningen te doen (o.a. ter voorbereiding op de bevalling, ontspanning en preventie van rug- en bekkenbodemklachten)
- Deelnemers te informeren over verschillende voorzieningen voor (aanstaande) ouders
- Realistische verwachtingen te scheppen over de bevalling, het ouderschap en de verdeling van zorg- en werktaken
- Te oefenen met stressregulatie
- Sociale steun te stimuleren
- De partners actief te betrekken als steun voor de vrouw en mede-opvoeder van de baby
- De parenting self-efficacy te versterken
- Deelnemers te stimuleren tot (prenataal) hechtingsgedrag (o.a. beeldvorming over het kind, contact maken met de foetus).
De aanpak van ZBK richt zich op kennis, bewustzijn, vaardigheden en eigen effectiviteit en maakt gebruik van verschillende effectieve technieken zoals (interactief) informeren, ervaringsgericht leren (theorie in praktijk brengen door oefeningen te doen), actief leren (o.a. kennis over en bewustzijn van de bevalling en het ouderschap), op een leuke manier informeren (o.a. film en quiz), modeling (voordoen van oefeningen), feedback door de docent en ervaringen delen met lotgenoten.
Onderzoek
Er is een procesevaluatie gedaan naar de pilot van ZBK onder 88 (aanstaande) ouders en 31 docenten. De cursus is op basis van de uitkomsten aangepast.
Bereik: De groep ouders die deelnamen aan de cursus was divers op het gebied van opleiding, leeftijd en culturele achtergrond.
Belangrijkste succesfactoren: Docenten en cursisten waardeerden de praktische oefeningen, de tweede helft van de bijeenkomsten (voor zwangere vrouwen) werd positiever beoordeeld dan de eerste helft (voor beide partners).
Belangrijkste aandachtspunten: Docenten ervoeren structureel tijdgebrek, volgens cursisten konden docenten soms efficiënter met de tijd omgaan, sommige docenten leken niet geschikt voor de uitvoering, de kwaliteit van docenten lijkt samen te hangen met de kwaliteit van bijeenkomsten, sommige onderwerpen boden weinig nieuwe informatie, het na afloop uitdelen van informatie aan ouders zorgde voor onrust.
Meer weten?
Kijk voor meer informatie op de websites van Babywerk en NJI.
