Gebrek aan sociale vaardigheden kan de ontwikkeling van een kind flink in de weg zitten. “Voor peuters en kleuters met een tekort aan deze bagage wordt het anders steeds moeilijker om mee te doen in de groep”, weet Moniek Zijm. “Vergelijk het met een varende boot. Als die 1 graad uit de koers gaat, dan komt ‘ie op een totaal andere plek uit. Dat is bij sociale vaardigheden ook het geval. Je moet sociale vaardigheden daarom van het begin af aan oefenen. Hoe meer je dit doet, hoe beter je erin wordt. Laat kinderen dus vooral veel met elkaar spelen en begeleid dit: oefening baart kunst.”
Gewoonlijk leert een jong kind sociale vaardigheden stapsgewijs te ontwikkelen. “Maar daarvoor is wel een soort fundament nodig”, benadrukt Moniek. “Dit fundament bestaat uit meerdere pijlers. De ontwikkeling hiervan is afhankelijk van de ontwikkeling en de leeftijd van het kind. In eerste instantie gaat het altijd om de vraag ‘wie ben ik?’. Daarop volgt de vraag ‘wie ben jij?’, met als vervolgstap de vraag ‘Wat kunnen wij dan samen?’ En daar gaat het om!”
Sneeuwbaleffect
Sociale vaardigheden moet je gewoon veel oefenen, benadrukt Moniek. Zij adviseert vooral tijdig in te grijpen als je merkt dat een kind op dit gebied iets extra’s nodig heeft. “Dan heb je de meeste kans op een soort sneeuwbaleffect. Hoe meer sociale vaardigheden een kind beheerst, hoe meer kansen het kind immers krijgt om succesvol met andere kinderen te kunnen spelen. Kinderen willen namelijk graag optrekken met kinderen die leuk kunnen samenspelen. Heeft een kind dit eenmaal onder de knie, dan plukt het daar levenslang de vruchten van.”
Andersom geldt hetzelfde. “Sociaal onhandige kinderen worden steeds minder gevraagd om mee te spelen. Ook ontstaan er meer conflicten omdat ze eigenlijk niet goed kunnen inschatten wat van ze wordt gevraagd. Eigenlijk vallen ze daardoor steeds meer buiten de boot en hebben ze dus ook steeds minder kans om die vaardigheden te oefenen.”
Rollenspelen
Moniek raadt aan om veel te oefenen met kinderen die op dit gebied bagage missen. “Doe dit stapsgewijs. Met name het herkennen van emoties bij jezelf en anderen speelt een belangrijke rol. Plus, afhankelijk van de leeftijd, daar woorden aan kunnen geven.”
[su_note note_color=”#def5ff” radius=”0″] Op 29 september verzorgt Moniek Zijm over dit onderwerp een lezing tijdens het online congres ‘Maatwerk in Kinderopvang en Onderwijs‘ van Vakblad Vroeg. Alle informatie over het programma en de deelnamemogelijkheden staat op de congreswebsite: klik hier [/su_note]
Haar hartenwens is kinderen die iets extra’s nodig hebben op dit gebied zo vroeg mogelijk te helpen. ’t Kabouterhuis helpt kinderen in trainingen hierin op weg. “We oefenen de verschillende fases van sociale vaardigheden dan vooral door middel van spel. Met name rollenspelen lenen zich goed om kinderen daadwerkelijk te laten oefenen met situaties. Bijvoorbeeld door twee kinderen in de kring te zetten die aan het spelen zijn en de derde dan laten vragen of hij mee mag doen. Dan speelt direct de vraag hoe je dat dan doet.” De trainer kan ook zelf meedoen door het verkeerde voorbeeld te geven. “Over het algemeen vinden kinderen het ontzettend leuk om dan tegen de trainer te zegen dat deze het helemaal verkeerd doet. Zij komen dan vaak uit zichzelf met voorbeelden van een betere benadering.”
Presentatie
Tijdens de 2020-editie van het jaarlijkse kinderopvangcongres van VROEG geeft Moniek een presentatie over het ondersteunen van kinderen op het gebied van sociale vaardigheid. “Rode draad is de rol van volwassenen in het leren van sociale vaardigheden aan jonge kinderen in de kinderopvang en op school. Daarbij behandel ik ook de stappen die een kind kunnen helpen om sociale vaardigheden te ontwikkelen. Verder ga ik dieper in op de oefeningen die je met de kinderen in een groep kunt doen en wat het effect daarvan is. Daarbij besteed ik extra aandacht aan het herkennen van emoties bij jezelf en anderen om van daaruit kinderen die dit nodig hebben effectief te ondersteunen.”
Programma ‘Maatwerk in Kinderopvang en Onderwijs’ >
Moniek Zijm is werkzaam als beleidsmedewerker en coördinator bij de Jonge Kind Academie van MOC ‘t Kabouterhuis. Zij ontwikkelt en geeft trainingen en workshops.
