Bij tweejarigen speelt de stem van de moeder een belangrijke rol bij het aanleren van nieuwe woorden. Hierdoor kunnen zij een nieuw woord beter aan een nieuw object koppelen dan kinderen die leren van een onbekend persoon. Voor peuters met een verhoogd risico op autisme geldt dat zij dan even goed nieuwe woorden aanleren als normaal ontwikkelende kinderen.
Dat blijkt uit onderzoek van ontwikkelingspsycholoog Rianne van Rooijen, waarmee ze vorige maand promoveerde aan de Universiteit van Utrecht. De uitkomst van het onderzoek benadrukt de speciale rol van een bekende stem in taalprocessen van jonge kinderen. De resultaten kunnen bijdragen aan nieuwe taallessen voor kinderen die moeite hebben met sociale interactie.
In het onderzoek werden 149 normaal ontwikkelende 2-jarigen in twee groepen ingedeeld. “We hebben bewust gekozen voor die leeftijdscategorie, omdat de taalontwikkeling tijdens deze periode significante gevolgen heeft voor later”, zegt Van Rooijen in de Volkskrant. Rond het tweede levensjaar zijn kinderen volop bezig met het uitspreken van woorden, daarvoor is taal nog een grote brij aan spraakklanken.
Twee objecten
De peuters zaten voor een computerscherm met in beeld twee objecten. Zowel de woorden ‘miekel’ en ‘gemer’ als de twee objecten waren verzonnen. Van Rooijen: “Hierdoor wisten we zeker dat we de peuters echt iets leerden wat ze nooit eerder gezien of gehoord hadden.”
De ene groep leerde de nieuwe woorden van hun moeder, de andere hoorde de woorden van een onbekende. Eye-trackers hielden de kijkrichting van de peuters in de gaten om te meten of ze beduidend langer keken naar het object dat gekoppeld was aan het woord dat werd genoemd.
Nieuw stemgeluid
De peuters die het experiment met hun moeder deden, waren beter in staat om de woorden aan de voorwerpen te koppelen dan de peuters die de woorden van een onbekende leerden. “Bij een onbekende stem verloopt dit proces minder vlot, omdat de peuters eerst moeten wennen aan het nieuwe stemgeluid voordat ze nieuwe woorden goed kunnen opslaan in het geheugen”, aldus Van Rooijen.
Of andere bekende stemmen, zoals die van de vader, grootouders of de oppas hetzelfde effect hebben, is nog niet duidelijk. Van Rooijen: “Als opa of oma vaak oppast en het kind karakteristieken van de stemmen herkent, zou ook dit effect kunnen hebben op het leerproces. Maar vooralsnog blijft dit speculatie.”
Kinderen met ASS
Een tweede onderzoek laat zien dat peuters met verhoogd risico op een autismespectrum (ASS) nieuwe woorden even makkelijk aanleren als normaal ontwikkelende peuters. Dat geeft aan dat de taalontwikkelingsproblemen van kinderen met ASS een andere oorzaak hebben. “Er is dus goede reden om aan te nemen dat het probleem bij deze kinderen niet ligt aan het woordleerproces, maar aan het op lange termijn onthouden van woorden of leeromgevingen met te veel prikkels.”
Meerwaarde voor taallessen
“Het onderzoek geeft inzicht in hoe peuters woorden tot zich nemen en wat daarbij een rol speelt”, reageert Caroline Rowland, hoogleraar eerste taalwerving aan de Radboud Universiteit en directeur taalontwikkeling van het Max Planck Taalinstituut. Dat is volgens Rowland belangrijk voor de ontwikkeling van taallessen, met name voor kinderen met een stoornis. “Pas als we inzicht hebben in hoe kinderen met een verhoogde kans op autisme leren, kunnen we de lessen op hun behoeften afstemmen. Dit onderzoek is in ieder geval een mooi begin.”
Social information processing in infancy and adolescence : examining… >>
Bronnen: De Volkskrant / Universiteit Utrecht
