Start mondzorg vanaf zes maanden kan veel gaatjes voorkomen

Een kwart van de vijfjarige kinderen in Nederland heeft één of meerdere gaatjes in het gebit. Dit is grotendeels te voorkomen. Van belang is met name adequaat mondhygiënisch gedrag. Denk aan niet te vaak te eten of te drinken op een dag. Maar ook vanaf de doorbraak van de eerste tand naar de mondzorgprofessional gaan. Het GigaGaaf!-project onderzoekt de effecten van een interventie gericht op het bevorderen van adequaat mondverzorgingsgedrag bij ouders van jonge kinderen. De eerste resultaten spreken voor zich: in plaats van 7% bezocht meer dan de helft van de deelnemende kinderen vóór hun eerste verjaardag de mondzorgpraktijk.

Dit blijkt uit het promotieonderzoek van gezondheidswetenschapper Ashley Verlinden. Zij wijst erop dat kinderen van ouders met een lage sociaal-economische status vaker last hebben van gaatjes in het melkgebit dan andere kinderen. “We weten dat de achterstand in mondgezondheid als ze ouder worden alleen maar groter wordt. Daarom vinden we het belangrijk vroeg te starten met goede gewoontes aanleren.”

Tanden die baden in suikers

Zorgen voor een gezond kindergebit begint dan ook bij bewustwording bij ouders. Waar veel ouders bijvoorbeeld geen kwaad in zien, is een flesje melk, pap of diksap mee naar bed geven. Of nadat ze melk hebben gedronken, voor het slapen gaan de tanden niet meer poetsen. Die baden dan urenlang in de suikers, en bacteriën in de tandplak zetten die weer om in zuren. Dat kan vervolgens leiden tot gaatjes.

Eerder onderzoek toont aan dat meer dan de helft van de peuters geen tandarts bezoekt. Jammer, want gezond gedrag aanleren is gemakkelijker dan inadequaat gedrag afleren.

Start mondzorg vanaf zes maanden

Het advies is om kinderen voor of vanaf het moment van de doorbraak van de eerste tand in de mondzorgpraktijk te begeleiden (KIMO, 2020). Dit is wanneer het kind ongeveer 6 maanden oud is. Bij zo’n eerste preventief tandheelkundig consult draait het vooral om het contact en gesprek van de mondzorgprofessional met de ouder. Aan de hand hiervan kan de mondzorgprofessional gerichte preventieve tandheelkundige zorg geven. Denk bijvoorbeeld aan motiverende gesprekken met ouders over het aantal eet- en drinkmomenten, over het voorkomen van zuigflescariës en het geven van poetsinstructie. Het terugkominterval wordt individueel afgestemd. Leidraad hierbij is de Gewoon Gaaf-methode. Deze methode kan tot bijna 70% minder gaatjes leiden bij kinderen in vergelijking met het traditionele protocol met twee keer per jaar een gebitscontrole. Dit blijkt uit onderzoek van Erik Vermaire bij een groep kinderen van 6-9 jaar in Nederland.

Samenwerking met Jeugdgezondheidszorg

Aangezien meer dan 95% van alle ouders van pasgeborenen gebruik van de Jeugdgezondheidszorg maken vergroot een samenwerking tussen mondzorgpraktijken en de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) het bereik bij ouders van pasgeborenen voor preventieve tandheelkunde. Jonge kinderen die nu niet bereikt worden door mondzorgprofessionals komen wel bij het consultatiebureau. Zij kunnen via het consultatiebureau vanaf 6 maanden, rond de doorbraak van de eerste tand, in contact worden gebracht met mondzorgprofessionals.

Voor haar onderzoek zocht Ashley dan ook aansluiting bij het consultatiebureau. Door een intensieve samenwerking met Jeugdgezondheidszorg (JGZ), Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD ‘en) en tandartspraktijken vond ze ruim 300 kinderen en hun ouders die 5 jaar meededen aan haar onderzoek. Deze ouders wonen in achterstandswijken in Den Haag en in de regio Noordoost-Groningen.

Advertentie

Eerste resultaten

Ashley volgde de kinderen vanaf 6 maanden tot ze 5 jaar waren. Ze keek naar gedrag, houding, kennis, kosteneffectiviteit en naar de risico’s voor het krijgen van gaatjes. De ouders beantwoordden daarvoor een vragenlijst aan het begin toen de kinderen 6 maanden oud waren, na 2,5 jaar en na 5 jaar. Op 5-jarige leeftijd kregen kinderen ook een uitnodiging voor een klinisch mondonderzoek.

Kinderen in de interventiegroep kregen met 6 maanden een verwijzing van de jeugdarts om een eerste afspraak te maken bij een mondzorgprofessional. In de mondzorgpraktijken kregen kinderen en hun ouders preventieve tandheelkundige zorg volgens de Gewoon Gaaf methode. Kinderen en hun ouders in de controlegroep kregen geen interventie, maar ouders beantwoordden dezelfde vragen. Uit de eerste resultaten blijkt dat 53% van de kinderen uit de interventiegroep vóór hun eerste verjaardag de mondzorgpraktijk bezocht ten opzichte van 7% in de controlegroep.

Ondertussen zijn de kinderen 5 jaar oud. Momenteel wordt gekeken in hoeverre er een verschil is in het aantal gaatjes tussen kinderen in de interventie- en controlegroep. Het GigaGaaf! onderzoek wordt begin 2023 afgerond. Duidelijk is al wel dat een goede samenwerking tussen mondzorgpraktijken, GGD’en en JGZ-organisaties erg belangrijk is om zoveel mogelijk ouders en jonge kinderen te bereiken voor preventieve mondzorg.

Over GigaGaaf!

GigaGaaf! is een onderzoeksproject van het Universitair Medische Centrum Groningen, TNO Child Health en Erasmus School of Health Policy & Management, JGZ in Den Haag en Oost-Groningen, en verschillende mondzorgpraktijken in Den Haag en Oost-Groningen. In dit onderzoek, dat in 2015 van start ging, werd de samenwerking tussen de JGZ/consultatiebureaus en de mondzorgprofessionals gezocht.