Een bijzonder boek: grappig, nieuwsgierigmakend, verbazingwekkend en met wetenschappelijke verantwoording. Een unieke combinatie waarmee volkse uitspraken en aannames met feitelijke informatie bij elkaar worden gebracht. Jojanneke Bastiaansen, wetenschapper, columnist en moeder van zoon IJsbrand, kreeg na de geboorte van haar zoon allerlei opmerkingen te horen, die gebracht werden als ‘wetenschappelijk bewezen’ en als ‘waarheid in de geboortezorg’.
Met verbazing en soms ook met een gevoel van onrust en onzekerheid hoorde zij deze stelligheden aan en ging zij als nieuwsgierige moeder op (wetenschappelijk) onderzoek uit. De eerste vier jaar na de geboorte van haar zoon checkte ze beweringen (fabels) over zwangerschap, bevallen en de babytijd voor het tijdschrift Ouders van Nu.
In het boek komt een bonte stoet aan uitspraken voorbij. Bijvoorbeeld:
- Gember helpt tegen misselijkheid
- Een man kan ‘meezwangeren’ met zijn vrouw
- Op je rug slapen is gevaarlijk voor de foetus
- Een koosnaampje zorgt voor een hechtere band met je ongeboren baby
- Je moederkoek opeten voorkomt een postnatale depressie
- Bij luizen in het haar van je kind moet je het hele huis schoonmaken
- Suiker maakt kinderen hyper
- Elk kind kost een tand
De auteur heeft de beweringen ingedeeld naar de volgende periodes: de zwangerschap, de bevalling, de babytijd en de peutertijd.
Het boek Babybullshit bestaat uit 65 hoofdstukken, waarin telkens één boude bewering centraal staat. Wat klopt er eigenlijk van al die verhalen en wijze raad? En wat is dikke bullshit? Elk onderwerp heeft een zogenaamde ‘bullshitladder’: 3 stellingen die mogelijke antwoorden geven en die in het hoofdstuk besproken worden aan de hand van wetenschappelijk onderzoek, of wat er op dat terrein aan wetenschappelijk bewijs te leveren valt. Aan het eind van elk hoofdstuk staat het wetenschappelijk juiste antwoord en dat geeft boeiende en soms verrassende uitkomsten.
Bastiaansen heeft het vermogen om haar onderzoek en factchecking met veel humor te presenteren. Neem nou de bewering ’Teveel schermtijd is funest voor de ontwikkeling van je kind‘. Dat is een hedendaagse factor in de peuterpuberteit. “Zo’n tablet is echt een wonderpil, want het kind is in één keer stil. Maar volgens veel media zijn de langetermijngevolgen van te veel schermtijd desastreus. Klopt dat angstbeeld over schermtijd wel?”. Haar conclusie na onderzoek is, dat er nog geen duidelijk antwoord op deze stelling is. Er is weinig stevig onderzoek gedaan naar de effecten van (verschillende typen) schermtijd op de motorische en cognitieve ontwikkeling van kinderen” (pag. 217- 219). Of de vraag hoe om te gaan met dwars gedrag van je kind. Een time-out kan helpen, wanneer ze vervelend blijven doen. Dan leren kinderen het verband te leggen tussen hun gedrag (de oorzaak) en het gevolg (pag. 244-247). Mits goed en consistent toegepast is dat een handige tool voor ouders om in de opvoed-gereedschapskist te hebben. Dat is duidelijke taal.
Het is verrijkend dat de auteur ons vanuit haar eigen vragen en bevindingen meeneemt tijdens de perioden van de zwangerschap, de bevalling, de babytijd en de peutertijd.
Als professional in de geboortezorg, in gezondheidszorg en in psychosociaal werk kun je je voordeel doen met de onderzoeksresultaten van Jojanneke Bastiaansen, zeker als cliënten vastlopen in hun dagelijks leven door genoemde beweringen. Dat geldt ook als je als moeder of vader dit boek leest en als je als ouders met uitspraken en adviezen te maken krijgt, zoals die in het boek besproken worden. Nieuwsgierig geworden? Babybullshit kan ik jou van harte aanbevelen.
Bastiaansen, J. (2023)
Baby bullshit en hoe het echt zit – Fabels en feiten over de zwangerschap, bevalling en babytijd.
Amsterdam: Meulenhof Boekerij bv. (287 pp; €21,99)
Recensie door: Bob de Raadt, freelance contextueel maatschappelijk werker, boekenrecensent, vadercoach, auteur bij Vaderschapskennis, www.bobderaadt.nl
