“Als je mij die auto niet geeft, dan ga ik nooit meer met je spelen.” “Jij bent een kleine baby en jij mag alleen met die blokjes spelen.” “Als je niet meedoet met mij, dan ben ik je vriend niet meer.” Stuk voor stuk herkenbare kleuteruitspraken die een uiting zijn van relationele agressie. Laat die niet zomaar passeren.
Uitingen van relationele agressie kun je niet zomaar aan de kant schuiven als ‘onschuldig’ of ‘nu eenmaal eigen aan kleuters’. Het zijn uitspraken die een uiting zijn van relationele agressie. Relationele agressie in de klas is niet okee. Niet alleen voor het kind waarop de agressie gericht is, maar ook voor de agressor zelf. Aanpakken en voorkomen van relationele agressie loont dus voor iedereen.
Wat is relationele agressie?
Relationele agressie is gedrag dat relaties tussen individuen of groepen manipuleert of beschadigt, zoals pesten, roddelen en vernederen (APA, 2021). Bij relationele of sociale agressie worden kinderen buiten de groep gezet of wordt hen intentioneel leed toegebracht via negeren, isoleren, kwaadspreken of liegen, etc. (Van der Ploeg, 2014). Enkele voorbeelden:
- “Als ik niet op de step mag nu, ben ik je vriend niet meer. “
- “Jij bent een kleine baby en jij mag alleen met die blokjes spelen.“
- “Ik ben de baas en jij moet doen wat ik zeg.”
- “Jij mag niet naar mijn verjaardagsfeestje komen.”
Door wie?
Kinderen die meer fysiek agressief zijn, hebben een grotere kans om relationeel agressief te zijn. Maar ook taal speelt een rol. Kinderen die minder taalvaardig zijn, lopen meer risico om agressief gedrag te vertonen, zowel fysieke als relationele agressie. Toch zijn kinderen die enkel relationele agressie vertonen doorgaans taalvaardiger dan kinderen die enkel fysieke agressie vertonen (Estrem, 2005). Kinderen die relationeel agressief zijn, zijn vaak net wél competent in perspectiefneming en empathie. Ze begrijpen heel goed wat hun woorden bij de ander teweegbrengen. Ze zijn vaak populair, zowel bij hun klasgenoten als bij leerkrachten (Smith-Bonahue et al., 2015).
Soms wordt relationele agressie geduid als iets ‘wat kinderen nu eenmaal zeggen’ of als iets ‘wat wel overgaat’. We vinden fysieke agressie meestal erger en we vinden het belangrijker om tussen te komen bij fysieke agressie dan bij relationele agressie (Hurd & Gettinger, 2011). Relationele agressie blijft dus te vaak onderbelicht.
Lees verder op kleutergewijs >>
Zie ook:
