Als professional in de kinderopvang kom je het vast regelmatig tegen: wanneer kinderen in hun ontwikkeling opvallen, wordt samenwerking met ouders nog belangrijker, maar soms ook uitdagender. Niet alle ouders delen dezelfde zorgen als de professional in de kinderopvang. Sommige ouders hebben een hele andere visie op hun kind of willen er helemaal niet over praten. Dit kan aanvoelen als weerstand en hoe ga je daar mee om?
Raoul Frankel is werkzaam als jeugdzorgmedewerker bij MOC ’t Kabouterhuis en gemeente Diemen; Danny Versteeg is hoofdtrainer bij de Jonge Kind Academie en orthopedagogisch medewerker bij MOC ’t Kabouterhuis. In dit interview vertellen zij over de inhoud van hun webinar ‘Oudergesprekken: omgaan met weerstand’, dat op 3 juni live te volgen is, of op een zelfgekozen tijd terug te kijken is.
Welke vormen van weerstand zien jullie in gesprekken over de ontwikkeling van hun kind?
We kunnen verschillende uitingen ervaren als weerstand als we zorgen delen met ouders. Denk aan het vermijden van afspraken of gesprekken, het bagatelliseren van signalen (“Ja, hij had ook wel heel slecht geslapen”), het verplaatsen van oorzaken buiten het kind (“Maar heb je ook gezien wat het andere kind deed? Ze slaat nooit zomaar”), het uitstellen van erkenning (“Hij is ook nog wel heel jong, dat leert hij vanzelf”), het vergelijken met familieleden (“Haar zus sprak ook pas rond een jaar of 3, dus dat komt bij haar ook wel goed”), of het terugkaatsen naar de opvang (“Nee, thuis heeft hij dat nooit. Misschien moeten jullie wat strenger zijn?”). Belangrijk is om te noemen dat deze reacties ook legitieme antwoorden kunnen zijn en niet altijd op weerstand duiden.
Hoe kun je als professional het gesprek aangaan wanneer ouders de zorgen die jij hebt over hun kind niet delen of niet herkennen?
Het begint bij het besef dat beide perspectieven waar kunnen zijn: jullie observatie binnen de groep én wat ouders in de thuissituatie ervaren. Wees oprecht nieuwsgierig naar de thuissituatie. We zien vaak dat er een soort strijd ontstaat tussen professional en ouder wanneer zorgen niet worden herkend. Dan probeer je als professional de ouder te overtuigen van jouw gelijk, waardoor gesprekken snel moeilijk kunnen worden.
Welke strategieën gebruiken jullie om de communicatie met ouders open en constructief te houden, ook wanneer er weerstand is?
Voor ons begint het al bij de start van de samenwerking, wanneer er nog geen zorgen zijn. Daar leg je de basis voor eventuele latere zorggesprekken. In het gesprek zelf zijn de belangrijkste vaardigheden: vragen stellen en écht luisteren. Maak gebruik van de expertise van ouders over hun kind: Wat denken zij dat jullie op de groep kunnen doen? Uiteraard zijn er in de groepssetting beperkingen ten opzichte van de thuissituatie, maar daar kun je ouders in meenemen. Hiermee toon je direct respect voor hun autonomie. Vanuit goede bedoelingen bepalen we vaak voor ouders wat wij denken dat goed is voor hun kind, dat zouden we wat minder moeten doen.
Kun je een voorbeeld geven van een situatie waarin je de weerstand van ouders hebt kunnen ombuigen? Wat maakte dat het lukte?
Niet lang geleden bezocht Raoul een gezin met een jongetje van drie, waarvan de ouders eerst geen hulp wilden omdat dit in hun beleving gelijkstond aan ‘een stempel krijgen’. Door oprecht naar de ouders te luisteren en steeds het kind centraal te stellen (“Hoe zou het voor hem zijn als hij steeds gecorrigeerd moet worden op de groep?”), gingen de ouders uiteindelijk akkoord met OKIDO (één op één begeleiding op het kinderdagverblijf voor een aantal uur per week). Dit proces heeft wel meerdere gesprekken gekost.
Welke rol speelt inlevingsvermogen in het omgaan met weerstand, en hoe kun je je inleven en tegelijk het onderwerp bespreken dat jij belangrijk vindt?
Inlevingsvermogen is cruciaal. Het vraagt om het besef dat je vanuit een ander perspectief kijkt en je observaties afzet tegen een vastgesteld kader. Ouders zien hun kind niet functioneren in jouw groep, en je spreekt wel over het dierbaarste in hun leven- hun kind. Het is belangrijk je te realiseren dat dit veel emoties kan oproepen. Daarmee zeggen we overigens niet dat je een moeilijke boodschap maar achterwege moet laten. Jullie hebben een gegronde reden om het gesprek aan te gaan en delen uiteindelijk hetzelfde doel: jullie willen beiden dat het zo goed mogelijk gaat met het jonge kind waarover jullie met elkaar spreken. .
Hoe gaan jullie om met ouders die vooral naar externe zaken kijken, bijvoorbeeld door het probleem bij de omgeving te leggen of het te bagatelliseren? Wat zijn volgens jullie vaardigheden die helpen bij het voeren van een effectief oudergesprek?
Essentiële vaardigheden voor een effectief oudergesprek zijn: helder en concreet je zorgen delen, actief luisteren, en ervoor zorgen dat ouders het meest aan het woord zijn. Durf door te vragen over de thuissituatie als ouders hierover iets delen. Vaak zit er een diepere laag onder de opmerkingen en het gedrag van ouders.Wat zou je willen dat alle professionals in de kinderopvang weten over omgaan met weerstand in gesprekken met ouders en waarom is dat belangrijk?
Iedere ouder heeft een eigen verhaal, en achter elk gedrag zit een emotie of gedachte. Het is nooit prettig voor ouders om te horen dat er zorgen zijn over hun kind. Besef je dat wij deze gesprekken al spannend vinden, maar het voor ouders nog veel ingrijpender kan zijn.
Webinar 3 juni 2025; Raoul Frankel en Danny Versteeg over ‘Oudergesprekken: omgaan met weerstand’
Datum: dinsdagmiddag 3 juni van 15.00 – 16.30 uur
Deelnameprijs: 35,-
Organisatie: een samenwerking tussen Jonge Kind Academie en Vakblad Vroeg
