Eten is één van de meest complexe vaardigheden die een kind moet leren. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat veel ouders hiermee worstelen en vaak ten einde raad aankloppen bij een hulpverlener. “Kijken naar de zintuiglijke responsiviteit biedt dan kansen”, adviseert logopedist Anita van Eeden. “Zeker als dit gebeurt met oog voor de motorische mogelijkheden en de interacties tijdens het eten en drinken.”
Anita wijst erop dat bij eetproblemen bij jonge kinderen vrijwel altijd sprake is van een combinatie van motoriek, cognitie en emotie. Maar ook dat de zintuigen bij een eetprobleem een rol spelen. Hoe voelt het? Hoe ruikt het? Hoe ziet het eruit? Moet ik hard of zacht kauwen? Welk geluid maakt het? Als op een bepaald vlak de zintuiglijke informatieverwerking niet goed verloopt, kan dat dus echt invloed hebben op het eten.”
Alarmgevoel
Bij jonge kinderen moet de sensorische informatieverwerking zich nog verder ontwikkelen. Ze kunnen onder andere gevoelig zijn voor de prikkels in hun mond en dit aspect verdient bij het behandelen van een eetprobleem nadrukkelijk aandacht. “Meestal manifesteert deze overgevoeligheid zich voor het eerst bij grovere babyvoeding. De tactiele informatie van de stukjes fruit of groente hierin kunnen veel baby’s dan niet goed verwerken, waardoor onder meer kokhalzen kan optreden en de baby negatieve ervaringen opdoet.”
Is dit het geval, dan is het belangrijk om aandacht te schenken aan zowel de sensorische als de motorische mogelijkheden. “Neem bijvoorbeeld een stukje appel. Die valt in kleinere stukjes uitéén in je mond. Lukt het niet om deze tot een moes te kauwen en door te slikken, dan geeft dat een risico op verslikken met bijbehorend alarmgevoel. Hiervan gaat ook weer een prikkel uit en zo ontstaat er als vanzelf een grote afweer tegen eten. Voor ouders is het heel moeilijk om daar ontspannen mee om te gaan. Dat beïnvloedt de interactie. Het kind voelt bijvoorbeeld de stress van de ouders, waardoor het probleem verergert.”
Stapje voor stapje
Om uit dit dal te raken, biedt een aanpak volgens de Sequential Oral Sensory (S.O.S) meerwaarde. Centraal in deze multidisciplinaire benadering staat een rustige opbouw vanuit zowel de zintuiglijke als de motorische ontwikkeling. “Het eerste stapje is bijvoorbeeld of een kind eten kan accepteren dat in een ruimte is neergezet. Zo ja, dan is het volgende stapje eten dat op tafel staat. In beide situaties staat het wennen van de zintuigen zien en ruiken centraal. Vervolgens gaat het erom dat het eten steeds dichter naar het kind opschuift totdat het kind het voedsel durft aan te raken met de handen. Gaat dat nog te ver, dan kun je het eten bijvoorbeeld in een zakje doen waaraan het kind kan voelen. Hierdoor ontstaat er gevoel voor hoe hard of zacht het eten is. Dit zijn allemaal voorbereidingen voor het eten in de mond. Die uitdaging komt zo steeds dichterbij.”
Fantasie
Om de methode toe te passen, is kennis nodig van de orale motoriek van jonge kinderen en van de sensorische informatieverwerking. “Verder vraagt de methode om samenwerking binnen een team en worden ouders nauw bij de aanpak betrokken. Het mooie van deze methode vindt Anita de interactie en het plezier. “Bij jonge kinderen kun je het samen ontdekken als insteek nemen. Is een cliëntje iets ouder, dan kun je het spelenderwijs uitlokken om het eten te ontdekken. De aanpak maakt het ook mogelijk om de fantasie erbij te gebruiken. Uiteindelijk doel is dat het hele gezin weer met plezier aan tafel gaat, de voedingsintake toeneemt en meer gevarieerd wordt en dat het eten echt een gezellig gezinsmoment wordt.”
Anita van Eeden is logopedist in de kinderrevalidatie (basaltrevalidatie Delft). Werkzaam binnen doelgroep 0-4 jarigen en lid van het eetteam. Tevens is zij docent bij AKK (Anders Kijken naar Kinderen). Haar specialisatie is eet- en drinkproblematiek bij sensorische informatieverwerkingsproblemen.
