Blindheid bij jonge kinderen kan invloed hebben op alle ontwikkelingsgebieden, waaronder de motoriek, de taal, de sociale ontwikkeling, het spel en de zelfredzaamheid. De website van eduVIP geeft een praktisch overzicht van zowel de invloed als de handelingsperspectieven.
De ontwikkeling van jonge blinde kinderen verloopt heel verschillend. Alle pasgeboren baby’s zien maar weinig. Bij de meeste kinderen ontwikkelt het zien zich snel. Binnen een paar weken maken ze oogcontact met hun ouders. Als een baby blind is, zullen aanrakingen en taal de belangrijkste contactmogelijkheden zijn. Om een goede band met elkaar op te bouwen, is het erg belangrijk het gedrag van uw blinde baby goed te leren kennen en herkennen. Door bijvoorbeeld naar de handjes te kijken. Die laten dikwijls zien hoe hij zich voelt. Zijn de handen open? Dat kan betekenen dat hij contact wil of dat hij ontspannen is. Zijn de handen in vuistjes, dan kan dat betekenen dat hij zich onprettig voelt of iets spannend vindt.
Gebruik van overige zintuigen
Jonge kinderen leren door hun zintuigen te gebruiken. Onder zintuigen worden het zicht, de tast, het gehoor, de reuk en de smaak verstaan. Kinderen leren veel door naar anderen te kijken en hen na te doen. Blinde kinderen missen deze mogelijkheid. Daardoor zullen zij veel vanzelfsprekende handelingen niet uit zichzelf oppikken en dus op een andere manier moeten leren. Bovendien hebben zij daar meer tijd voor nodig. Voorbeelden zijn drinken uit een beker en eten met een lepel (lees meer: thema zelfredzaamheid). Ontbreken van een zichtbaar voorbeeld is deels te compenseren door voelen, luisteren en ruiken. Daarnaast doen blinde kinderen vaak een groot beroep op hun geheugen. Lees meer: thema zintuigen.
Motorische ontwikkeling
Jonge kinderen houden ervan te bewegen. Dat is bij blinde kinderen niet anders. Ze krijgen wel minder prikkels om in beweging te komen, omdat er geen zichtbaar doel is om op af te gaan. Immers; als je speelgoed ziet liggen wat je graag wil hebben, doe je moeite om er dichterbij te komen. Zo komen bij goedziende leeftijdsgenoten mijlpalen als reiken en pakken, oprichten en rollen, tijgeren en kruipen vaak tot stand. Blinde kinderen hebben vaak meer tijd nodig om deze mijlpalen te bereiken. Er zijn blinde kinderen die de fase van kruipen overslaan. Bij het kruipen kunnen ze hun hoofd stoten en hebben ze hun handen niet vrij om te voelen. Andere blinde kinderen laten zich hierdoor niet weerhouden en gaan wel kruipen. Lees meer: thema motorische ontwikkeling.
Spelontwikkeling
Voor jonge blinde kinderen is spelen vooral: de wereld om hen heen ontdekken. Het spel van een jong blind kind ziet er anders uit dan van een ziend kind. Het kost hem meer tijd om alles om zich heen te ontdekken en ermee te gaan spelen. Hij ervaart de wereld om zich heen op een andere manier. Blinde kinderen hebben meestal hulp nodig van een volwassene om hun spel op gang te brengen. Kenmerkend voor een jong blind kind is dat het vaak niet uit zichzelf bezig is met speelgoed. Hij zal vaak liggen of zitten te luisteren naar de geluiden om hem heen. Daar is geen speelgoed bij nodig. Het kan dan lijken alsof het kind niets aan het doen is. Als het kind wel speelgoed heeft, dan zal het meestal het voorwerp intensief aftasten met zijn handen en mond, er geluiden mee maken en eraan ruiken. Opvallend is dat een blind kind vaak veel langer dan ziende kinderen voorwerpen in zijn mond doet. Dit doet hij onder andere omdat hij daarmee goed kan voelen.
Blinde kinderen leren ook hun omgeving kennen door te voelen aan materialen en aan de mensen dichtbij hen. Sommige blinde kinderen gaan uit zichzelf voelen aan voorwerpen die ze tegenkomen. Andere blinde kinderen hebben hier meer moeite mee, en hebben aanmoediging nodig. Doordat ze van tevoren niet zien wat ze gaan aanraken, kunnen ze schrikken van een onverwachte ervaring. Vaak vindt een blind kind zachte materialen onprettig om aan te raken. Ze pakken liever harde materialen vast (lees meer: thema zintuigen, tast.
Breng niet al het speelgoed naar uw kind toe. Neem hem mee om speelgoed te pakken, en begeleid hem om iets wat naast hem ligt zelf te pakken. Lok hem uit door er bijvoorbeeld geluiden mee te maken. Als alles naar hem toe komt, gaat het niet begrijpen waar iets vandaan komt en waar iets blijft. Daarnaast zal hij eerder passief afwachten tot iets op hem afkomt, in plaats van actief op zoek gaan naar iets om mee te spelen. Lees meer: thema spelontwikkeling.
Website
Deze informatie is afkomstig van de website van eduVIP (educatie voor Visually Impaired People). De site geeft digitale ondersteuning aan het onderwijs van leerlingen en studenten met een visuele beperking in het speciaal onderwijs en het regulier onderwijs. eduVIP is een initiatief van de onderwijsinstellingen voor visueel beperkte leerlingen, Bartiméus en Visio. eduVIP wordt ontwikkeld binnen het bestuurlijk verband VIVIS. Lees verder >
