Vijf lessen voor succesvolle lokale samenwerking voor kansrijke start

Kansrijke Start zet in op een generatie kinderen die opgroeit in betere gezondheid, bestaanszekerheid en kansengelijkheid. Het regeerakkoord geeft aan dat het programma wordt uitgebreid naar álle gemeenten. Sophie Hoogeboom presenteert vijf lessen voor succesvolle lokale samenwerking rond een kansrijke start!

Het actieprogramma Kansrijke start heeft de afgelopen jaren gebouwd aan coalities van professionals en beleidsmakers die samenwerken zodat (aanstaande) ouders er met hun zorgen niet alleen voor staan. Zorgen en stress die juist in deze belangrijke eerste 1000 dagen van het nieuwe leven voor zowel het kindje als het hele gezin in de weg staan voor een goede start.

Het landelijke actieprogramma ontwikkelt kennis voor professionals om eerder en sneller te kunnen doen wat nodig is als (aanstaande) ouders het lastig hebben voor, tijdens en na de zwangerschap.

Een kansrijke start voor elk kind is de ultieme vorm van preventie om problemen in de toekomst voor te zijn of de kop in te drukken. Het zal onmogelijk zijn om alle leed de wereld uit te helpen, maar elk gezin waarin minder stress is om een gezond leven, inkomen en een dak boven het hoofd, is er één. Kansrijke start is dan ook niet los te zien van positieve gezondheid, huisvesting, armoedebeleid en schuldhulpverlening. Met een samenhangende aanpak van gezondheid, bestaanszekerheid en kansengelijkheid ontstaat grote maatschappelijke winst.

Vijf lessen

De volgende vijf lessen liggen volgens Sophie Hoogeboom aan de basis voor een succesvolle lokale samenwerking rond een kansrijke start:

Vraag je af: Wat schiet de ouder hiermee op?
Er gaat veel tijd en energie verloren aan bureaucratische processtappen rond lokale coalities en samenwerkingsverbanden. Als vertrekpunt van elk gesprek zet je alles op scherp door steeds te zoeken naar wat de ouder opschiet met dit overleg. En wie kunnen je dat beter vertellen dan ouders zelf? Zorg er dan ook voor dat je niet óver, maar mét ouders praat. Hun verhalen helpen om bij elke partner een eensgezind gevoel op te roepen: dit kan zo niet langer, dit gaan we fixen! Lees hier meer over hoe je kunt samenwerken met ouders om te bepalen waarop actie nodig is
Ga gewoon doen
In het handelen kun je zien wat alle woorden waard zijn. Organiseer een coalition of the doing om je heen. Trap af met een kleine groep mensen die kansrijke start leuk, belangrijk en nodig vinden. Hoe weet je welke mensen dat zijn? De mensen met een missie zijn lokaal snel gevonden, maar misschien ken je elkaar nog niet goed genoeg om echt tot actie over te gaan. Zoek uit wat je aan elkaar hebt en wie je nog mist om resultaten te boeken. Ga het samen fixen. Deel je geleerde lessen zodat anderen daar op kunnen voortbouwen, zoals ze bijvoorbeeld doen in Utrecht.
Samenwerken kost tijd die je (nog) niet hebt, dus begin klein
Slim samenwerken wil natuurlijk iedereen, maar dat is niet zo makkelijk. Vooral rond kansrijke start: er is niemand duidelijk in de lead en steeds afstemmen leidt tot vertraging, mensen praten mee vanuit verschillende perspectieven wat kan zorgen voor spraakverwarring, etc. Stel dan ook eerst samen een haalbaar doel en stick to it. Werk van daaruit naar een volgend doel. En scan onderweg je samenwerking even met de samenwerkingsapp. Zo zonde als er energie weglekt omdat niet de juiste personen aan tafel zitten, door slechte procesvoering of simpelweg door gebrek aan effectieve vergaderskills. Spreek het naar elkaar uit en doe er iets aan.
Werk vanuit vertrouwen
Samenwerken aan zoiets kwetsbaars als een kansrijke start gaat vooral over bouwen aan (zelf)vertrouwen. Iedereen doet z’n best, maar soms lukt het nog niet om de goede dingen te doen. Stapje voor stapje kun je samen wel verder komen. Hoe komen ouders verder als zij in stressvolle omstandigheden hulp kunnen gebruiken om er niet aan onderdoor te gaan, maar niet hun weg weten te vinden naar die hulp? Een vraag met een complex antwoord, maar voor nu: ouders, je staat er niet alleen voor. Professionals, hoe komen jullie verder als je in je werk belemmerd wordt door gebrek aan tijd of vooroordelen die een open gesprek in de weg staan? Doe om te beginnen de zelfevaluatie en leer van elkaar hoe het wel kan.
Praat pas op het laatst over geld
Hoe belangrijk iedereen kansrijke start ook vindt, de realiteit is dat de kanteling naar een preventief stelsel nog moet worden gemaakt. Dat zorgt nu nog voor versnipperde en beperkte financieringsmogelijkheden. Laat die grenzen niet te vroeg leidend zijn. Het gesprek moet kunnen gaan over: hoe kan het dan wel? Zie bijvoorbeeld deze wegwijzer voor haalbare shortcuts.