Recensie ‘Als je van spelen leren kan’ door Sofie Creemers
Verbindend spelen versterkt de band tussen ouders en kinderen. Dit blijkt eens te meer uit dit prachtig geïllustreerde werk. De auteur, Nele Flamang, verbindt hierin de theorie rond verbindend spel met eerlijke, sprekende en inspirerende voorbeelden uit haar eigen gezin.
Nele Flaming is een Vlaamse logopediste, stottertherapeute, Aware-Parenting instructrice en mama van twee dochters. De auteur verzamelt meerdere bronnen rond verbindend spel en Aware Parenting, Attachment Play en andere theoretische inzichten en vertaalt ze tot een heel goed te begrijpen geheel. Het boek is geschreven voor ouders, maar ook professionals kunnen zich erdoor ondersteund en geïnspireerd voelen. De lezer wordt bij enkele reflectieoefeningen uitgenodigd echt grondig stil te staan bij enkele thema’s. Met het oog hierop voorziet het boek ook in invulruimte om eigen gedachten hierbij neer te schrijven.
Basisprincipes
In een eerste hoofdstuk neemt de auteur ons mee in een heldere weergave van de basisprincipes van Aware Parenting en hechtingsbevorderend spel.
Een tweede hoofdstuk zoomt in op het belang van ‘ons eigen zuurstofmasker’, naar analogie met de richtlijnen in een vliegtuig. Het gaat over onder meer de micro- en macromomenten van zelfzorg. Boodschap is eigenlijk dat wij als volwassenen, net als onze kinderen, soms ook moeten ontladen van een opstapeling aan emoties en spanning; of dat ook wij soms behoeften hebben die nog niet werden ingevuld. Er wordt een suggestie gedaan om regelmatig ‘luisterafspraken’ te regelen met iemand waarbij jij je goed voelt, waarin je voor een afgebakende tijd écht naar elkaar luistert.
Een derde hoofdstuk focust op spelontwikkeling en de principes van ‘Spel-Tijd’. Ook daarbij gaat het om het inzetten van een afgebakend moment van volledig toegewijde, liefdevolle aanwezigheid en aandacht bij ons kind. Als we dan vooral goed kijken, ons kindje écht zien, en durven volgen, kan er een prachtige verbinding ontstaan. De lezer krijgt concrete tips en handvaten hoe zo’n Spel-tijd eruit kan zien, al verliest de auteur nooit uit het oog dat dit er voor elk ouder-kindpaar anders kan zijn.
In een vierde hoofdstuk wordt uitgelegd waarom dat dan eigenlijk zo belangrijk is, in verbinding gaan. Verbinding is simpelweg een basisbehoefte. En als die niet ingevuld wordt, zal een kindje ons dat op z’n eigen manier laten merken. Aan ons dus om dat dan op te pikken, en dat ‘vaatje voor verbinding’ weer wat bij te vullen. In de voorbeelden toont de auteur hoe je dit soms met héél kleine momentjes kan bijtanken.
Belevingswereld van het kind
In hoofdstukken vijf t/m tien neemt de auteur ons mee in de belevingswereld van een kind en een aantal thema’s die daarin heel prominent aanwezig zijn. Na een korte ‘theoretische’ schets over hoe we die zaken kunnen begrijpen, worden vooral tal van voorbeelden meegegeven over hoe je hier als ouder verbindend en met liefdevolle aandacht op kan reageren. In het leven van jonge kinderen is bijvoorbeeld een gevoel van machteloosheid vaak niet ver zoek. De dag zit vol ‘moetjes’. Ook keuzes kunnen maken kan je zien als een behoefte. Daarom is ‘machtsomkeerspel’ soms zo helend en helpend. De auteur wijst ons verder ook op het verschil tussen gehoorzaamheid en samenwerken. Kinderen in onze maatschappij krijgen vaak schouderklopjes als ze ‘gehoorzamen’, iets wat ze veeleer doen uit angst voor straf of uitblijven van een beloning. Veel fijner is het echter als we tot ‘samenwerking’ kunnen komen. Als kinderen zich gehoord voelen in hun onderliggende behoeften, wordt het veel makkelijker om dat te bereiken.
Thema’s
Andere thema’s die uitgewerkt worden zijn separatiemomenten en scheidingsangst, onrealistische verwachtingen vanuit onze maatschappij die onze blik op gedrag van kinderen kleuren, en het feit dat huil- en driftbuien er soms ook gewoon echt wel mogen zijn, om te ontladen en herstellen. Ook heel mooi is het hoofdstuk rond de impact van een nieuwe baby in het gezin en hoe je dan bijvoorbeeld in spel de oudere kinderen toch de kans kan geven om ook weer even klein te zijn, of alle pijnlijke en ambivalente gevoelens ten aanzien van de baby ruimte te geven.
Wisselend perspectief
De voorbeelden worden heel mooi weergegeven vanuit verschillende standpunten. Zo wisselen het perspectief van de zoekende ouder zich af met dat van het kind. En dat is echt een meerwaarde, want zo kan de lezer stilstaan bij het effect dat al dan niet verbindend spelen heeft op de binnenwereld van het kind. De auteur deelt ook enkele ‘mama-gedachten’ waarin ze haar blik op haar moederschap en opgroeiende dochter(s) met veel warmte neerschrijft.
Het boek is verder doorspekt met mooie en sprekende quotes. Een referentielijst en meerdere verwijzingen naar verdiepende literatuur of media maken dat wie nog verder in het thema wil grasduinen, weet waar hij kan beginnen. Verder komen ook ouders aan het woord met hun ervaringen rond Spel-Tijd en worden ‘veelgestelde vragen’ beantwoordt.
Korte lontjes
Een groot risico van zoveel mooie voorbeelden van hoe je via spel verbinding maakt met je kind, kan zijn dat de lezer zich frequent voelt falen door het besef dat het er zo bij hen thuis niet altijd aan toe gaat. Maar dat gebeurt in dit boek niet zo snel. Want Nele kiest ervoor een heel eerlijke weergave neer te schrijven. Hierin worden de momenten van frustratie, eigen lege emmertjes en korte lontjes niet gemeden. En zo vindt ze zelfs een manier om ook het belang aan te geven van verbinding en invulling van noden bij de volwassenen. Want dat is zo waar: we kunnen pas verbinden en oog hebben voor onderliggende behoeften bij onze kinderen, als we zelf ook zorgen voor onze eigen noden. De auteur geeft regelmatig aan dat haar voorbeelden vooral ter inspiratie dienen en dat ieder ouder-kindpaar er vooral toe uitgenodigd wordt om er volledig hun eigen ding van te maken.
De illustraties komen van Noëmie Willemen, die een recensie op zich verdient voor haar prachtige, vaak ontroerende en eerlijke blog (lecoeuramareebasse).
Echt proberen!
Kleine opmerking: door de titel van het boek bestaat de kans dat je tijdens het lezen een aantal dagen met het Jungle Book-deuntje in je hoofd zit :). En daarmee kan ik deze recensie ook prima afsluiten: als je van ‘spelen’ leren kan, van verbindend spelen leren kan, is dat iets wat je écht proberen moet!
Sofie Creemers is klinisch psycholoog (K.U.L.), Infant Mental Health deskundige (RINO Vlaanderen) en praktijkspecialist Perinatale geestelijke gezondheidszorg (i.o.). Momenteel is ze in Vlaanderen werkzaam als eerstelijnspsycholoog voor ‘1 Gezin 1 Plan’ en als psycholoog voor Yuneco Connect, een programma dat inzet op vroegdetectie en vroeginterventie. Binnen deze twee functies focust ze op de doelgroep infants. Daarnaast heeft ze ervaring als psycholoog in onder meer moeder-kindafdelingen (pediatrie, neonatologie, …) van meerdere ziekenhuizen en in de infantpsychiatrie.
