Spel is bij peuters én kleuters de activiteit die het meeste ontwikkelingspotentieel biedt. Het belang hiervan kan niet genoeg benadrukt worden, vindt dr. Annerieke Boland, Lector Jonge Kind aan Hogeschool iPabo. “Spel is een geweldige manier om bijvoorbeeld te werken aan de taalontwikkeling van een kind.” Maar denk er niet te gemakkelijk over, waarschuwt Boland. “Stem vooral goed af op het spel van de kinderen en stel je volgend op.”
Het lectoraat Jonge Kind, met vestigingen in Amsterdam en Alkmaar, richt zich op de vraag hoe professionals met spel de ontwikkeling van jonge kinderen in brede zin kunnen stimuleren. De nadruk ligt op het spel van kinderen van twee tot acht jaar. “Niet zonder reden”, benadrukt Boland. “Uit meerdere onderzoeken blijkt dat spelen een positief effect heeft op onder meer het vermogen tot concentratie, zelfregulatie, symboolbegrip en het probleemoplossend vermogen.”
Neem regie niet over
Waak er echter voor om het spel van kinderen te verstoren. “Wat je absoluut niet moet doen, is de kinderen voortdurend vragen stellen of controleren op hun kennis. Als een kind ‘vadertje en moedertje’ speelt, moet je dus niet ineens vragen ‘hoe heet dit’. Want dan haal je kinderen uit hun fantasiewereld en neem je de regie over.” Boland pleit voor een gulden middenweg waarin een professional het spelen duidelijk gebruikt als middel om kinderen in hun ontwikkeling te stimuleren. “Dit betekent dat je het doel goed moet afstemmen op het spel dat je ziet.
Volgend meedoen
Zij heeft deze insteek uitvoerig onderzocht in het project ‘Taal in spel’. “Dat onderzoek was gericht op het stimuleren van taalproductie en complex denken in de context van doen-alsof spel. We hebben gekeken hoe je tegelijkertijd de kwaliteit van het spel en de taal kunt verhogen.” Dit lukte door mee te spelen en vervolgens op een natuurlijke manier iets toe te voegen aan het spel. En wel zo dat de spelsetting van de kinderen in stand bleef. “Wanneer je als professional zelf iets terughoudender bent, krijgen kinderen meer ruimte en komen ze meer tot hun recht.”
Boland adviseert om je vooral volgend op te stellen. “Speel dus echt mee, zodat je in dezelfde energie en beleving raakt als de kinderen. Dit kun je doen door de handelingen van de kinderen te spiegelen en vrij weinig te zeggen. Hierdoor creëer je ruimte om door te gaan met wat de kinderen doen. Wanneer zij jou zien als speelmaatje dan is het mogelijk dat er nieuwe dingen ontstaan. Maar dan wel passend bij het tempo van hun spel.”
‘Spel heeft positief effect op concentratie, zelfregulatieen probleemoplossend vermogen’ Wens
Een persoonlijke wens is dat in kinderopvang en op scholen veel meer aandacht, ruimte en tijd komt voor het spel van kinderen. En dat professionals ook de tijd nemen om het spel te observeren en daaraan mee te doen. “Hierdoor leer je als professional heel veel over een kind en de manier waarop je het beste met dat kind kunt omgaan. Je ziet kinderen in hun spel zoals ze zijn. Voor elke professional die met jonge kinderen werkt, is het ontzettend belangrijk om kennis te hebben van spelontwikkeling, omdat je daardoor de kinderen beter begrijpt en aanvoelt.” De lichten lijken hiervoor overigens op groen te staan. “Het belang van spel wint aan aandacht doordat het jonge kind steeds meer op de kaart komt te staan.”
