Slaapproblemen bij jonge kinderen gaan vaak gepaard met slecht slapen van de ouders. Toch ontbreekt dit aspect vaak in het behandelplan. “Heel jammer”, vindt dr. Sigrid Pillen. “Dit is echt een essentieel onderdeel om mee te nemen.” Ook onderliggende oorzaken verdienen specifieke aandacht. “Dan gaat het om zaken als optimale bedtijden, de juiste slaaphygiëne en een goede prikkelbalans overdag.”
Het behandelen van slaapproblemen van een jong kind vraagt veel van ouders. “Op het moment dat zij kampen met slaapgebrek, hebben ze veel minder energie”, vertelt Sigrid Pillen, kinderarts-kinderneuroloog en somnoloog bij het Centrum voor Slaapgeneeskunde van Kempenhaeghe. “Voor de behandeling werkt dat averechts, omdat ouders dan veel minder consequent zijn. Zo ontbreekt het dodelijk vermoeide ouders vaak aan de energie om een kind consequent terug te brengen naar het eigen bedje.”
Zij drukt zorgprofessionals op het hart om daar rekening mee houden. “Heb oog voor wat het uitvoeren van een behandeladvies vraagt van ouders. Stem vervolgens de behandeling af op hun belastbaarheid. Soms is het zelfs beter om in eerste instantie nog geen slaapbehandeling te starten, maar er eerst voor te zorgen dat iedereen aan zoveel mogelijk slaap toekomt. Denk aan het extra inschakelen van hulptroepen, bijvoorbeeld via het netwerk van ouders. Op die manier lukt het hun wellicht om overdag bij te tanken. Een andere optie is de slaapaanpak in een vakantieperiode te starten.”
Onderliggende problematiek
Pillen ervaart in haar werk dat er in veel gevallen met name wordt gefocust op het gedrag van het kind en minder op het slaappatroon zelf. “Je hoort vaak van het kind wil niet slapen of dat het per se bij de ouders in bed wil liggen. Het allerbelangrijkste is om te beseffen dat de meeste kinderen juist heel graag wél willen slapen, maar dergelijk gedrag vertonen als reactie op onderliggende problematiek. We moeten veel meer op zoek gaan naar wat de oorzaak van dat niet kunnen slapen is. Als je daaraan werkt, verdwijnt het de nachtrust verstorende gedrag meestal vanzelf.”
Ritmisch bonken
Een veel voorkomend stoornis is hoofdbonken oftewel Sleep Related Rhythmic Movement Disorder. “Onder deze noemer vallen alle ritmische bewegingen die kinderen veelal doen tijdens de overgang van wakker zijn naar slapen. Bonken met het hoofd is het meest bekend, maar het kan ook gaan om wiegen van het hoofd of om andere lichamelijke bewegingen.” Het is op zich onschuldig, maar kan tot grote ongerustheid onder ouders lijden. Pillen begrijpt dit wel. “Het maakt vaak een hels kabaal en kan uren lang aanhouden. Vrijwel niets helpt daartegen. Op het moment dat je het volume probeert te verminderen door een ander bed te gebruiken of schuim tegen de bedrand, gaan de meeste kinderen zelf het geluid maken. Het is dus ontzettend slaapverstorend voor ouders en kan voor veel stress zorgen.”
‘Hoofdbonken is ontzettend slaapverstorend
voor ouders en kan voor veel stress zorgen’
Zien als medicijn
Toch gaat het om een vrij onschuldig fenomeen. “Je moet het zien als een middel wat een kind inzet om goed te kunnen slapen. Met het bonken brengen ze zichzelf tot rust. De vraag is dus niet hoe dit is te stoppen, maar waarom het kind dit nodig heeft. Als het gaat om een paar minuten, dan is het normaal. Houdt het echter urenlang aan, dan moet je jezelf afvragen waarom een kind dit nodig heeft om in slaap te komen.” Pillen adviseert om dan te kijken naar zaken als slaaphygiëne, de juiste bedtijden voor dit specifieke kind en een goede prikkelafbouw, in combinatie met meer fysieke inspanning overdag. “Vaak verbetert de slaap dan als vanzelf. Eigenlijk is het dus de kunst om het slaapbonken niet te zien als een stoornis, maar als een soort van slaapmedicijn. Insteek is dan de vraag of het mogelijk is om het bonken te kunnen vervangen door wat anders.”
