Over geweld in de verloskamer is weinig bekend. Toch gebeurt het. Obstetrisch geweld is de koepelterm voor verschillende vormen van geweld binnen de verloskundige setting. Het vertrekt vanuit de zorgverlener die ongepast handelt en vindt plaats binnen het gezondheidssysteem en de organisatiecultuur waarin de zorgverlener werkt.
‘Geweld’ in de verloskamer, niet het eerste waar je aan denkt bij een bevalling. Toch komt het regelmatig voor. Hoe ziet dit geweld eruit en wat zijn de gevolgen? Sophie Van Cauwelaert van de Arteveldehogeschool te Gent schreef hier haar afstudeerscriptie over. Dit deed zij mede op basis van het lopende onderzoek naar obstetrisch geweld en respectful maternity care door Marit van der Pijl, gezondheidswetenschapper bij de afdeling Midwifery Science in Amsterdam. Sociaal.net bericht hierover.
Fysiek en verbaal geweld
Bij fysiek obstetrisch geweld gaat het om een zorgverlener die de vrouw, eventueel met een instrument, lichamelijk onrecht aandoet. Het letterlijk slaan van een vrouw of het beperken van haar fysieke mobiliteit door bijvoorbeeld fixatie aan het bed. Maar onder deze noemer vallen ook het onnodig plaatsen van een vaginale knip of het heel hard duwen op de buik.
Een bevalling is een zeer intieme ervaring. Obstetrisch geweld kan daarom aanvoelen als een aanranding, bijvoorbeeld wanneer er ongewenst vaginale onderzoeken worden uitgevoerd. In het Engels wordt de term ‘birth rape’ gebruikt. Het kan ook herinneringen aan seksueel misbruik naar boven brengen.
Het kan ook gaan over verbaal misbruik wanneer een aanstaande moeders onrespectvol wordt aangesproken met harde of grove taal. Of over het uiten van vooroordelen, bedreigingen en het aanpraten van schuldgevoelens. Verder valt het ongewenst toedienen van medicatie hieronder.
Psychische gezondheidsproblemen
Traumatische bevallingservaringen monden vaak uit in psychische gezondheidsproblemen. Sommige vrouwen krijgen te kampen met een posttraumatisch stressstoornis, anderen ontwikkelen een intense angst om te bevallen. Sommigen besluiten dat ze nooit meer zwanger willen worden.
Vrouwen die eerder obstetrisch geweld meemaakten, gaan bij volgende zwangerschappen minder gebruik maken van de gezondheidszorg. Zo proberen ze een herhaling van vernederingen te vermijden. Het meemaken van een traumatische bevalling kan ook een zware impact hebben op de partner. Die staat vaak hulpeloos toe te kijken hoe zijn vrouw lijdt, zonder precies te weten
Gevolgen voor zorgverleners
Zorgverleners in de geboortezorg maken heel wat mee. Bijna elke verloskundige was ooit aanwezig bij een traumatische bevalling. Ook zij botsen op de gevolgen van die ervaring. Na het meemaken van een traumatische bevalling blijven ze vaak achter met een schuldgevoel. Ze willen zichzelf niet als pleger zien en voelen zich machteloos tegenover de medische instelling.
Het kan anders
Obstetrisch geweld wordt nog te weinig herkend en erkend. Daarom moet ingezet worden op bewustmaking. Als informed consent een belangrijk principe is in de gezondheidszorg, waarom zouden we het dan tijdens het bevallingstraject tussen haakjes plaatsen?
Dat vergt heel wat vaardigheden aan de kant van de zorgverleners.
- Ze moeten de tijd nemen om de voor- en nadelen van bepaalde handelingen uit te leggen. Vaak is dat balanceren tussen wetenschappelijke inzichten en de bezorgdheden en wensen van de persoon die voor hen zit.
- Tijdens interventies legt de zorgverlener telkens uit wat hij gaat doen en toetst of daarvoor toestemming is. Keuzes worden gerespecteerd.
- Ook nazorg verdient alle aandacht. Een moeder die al een traumatische ervaring had naar aanleiding van obstetrisch geweld, moet daarover in gesprek kunnen gaan. Dat vermindert het risico op depressie en stress.
OBSTETRISCH GEWELD – de verschillende verschijningsvormen van een wereldwijd fenomeen >
