Niet iedereen zoekt bij psychische problemen makkelijk hulp. Zeker niet bij zwangerschap of jong ouderschap. Schaamte en onzekerheid spelen daarin vaak een rol. Door het mijden van hulp kunnen de gevolgen daarvan zó toenemen dat deze later veel moeilijker zijn te herstellen. Niet alleen bij de ouder(s), maar ook bij het kind. ‘Begin bij het Gezin’ wil een beweging in gang zetten om deze kwetsbare ouders zo vroeg mogelijk tot steun te zijn. Bij voorkeur al tijdens de zwangerschap, niet in de laatste plaats om daarmee ontwikkelingsproblemen bij het kind vóór te zijn.
Waarom zit er zo’n verschil tussen weten en doen? ‘Doen wat werkt!’, is immers het credo in de zorg? Geef elke ouder met psychische problemen een kans. Kijk wat er van binnen speelt, wat er is gebeurd waardoor zij zich kwetsbaar voelen en wat hun omstandigheden zijn. Wat is daarvan de mogelijke invloed op het ongeboren of jonge kind? Waar ligt het aangrijpingspunt voor herstel van veerkracht? Dat is belangrijker dan welke specifieke interventie of behandelmethode dan ook. Dit vraagt om een Systeemtheoretisch Ontwikkelingsperspectief.
Maar krijgen hulpverleners wel voldoende tijd om naar ouders te luisteren? Of hijgt de organisatie hen in de nek en moet alles zich voltrekken binnen een vooraf bepaald tijdbestek van protocollen en financiën, die per gemeente verschillen? Wat is het uitgangspunt?
Visie
Voor herstel is motivatie van de ouder of hulpvrager belangrijk. Motivatie kan ontstaan als een ander echte interesse in je toont door tijd en ruimte te nemen om naar je te luisteren. Dan kun je je gehoord, gezien en verbonden voelen. Ook luisteren naar de contexten -omstandigheden en situaties- zonder oordelen, deze in kaart brengen en meewegen, is noodzakelijk om op z’n minst de hulpvraag te kunnen begrijpen.
Bij veel mensen met psychische problemen is – mede door hun eigen jeugdervaringen –vertrouwen in andere mensen niet vanzelfsprekend. Door een veilig contact met hen op te bouwen, kan kwetsbaarheid ter sprake komen, waaronder ook kindermishandeling en huiselijk geweld. Hoe is het zo gegroeid? Waar ligt bij hen hun kracht en zingeving? Wat is hun behoefte aan hulp? Welke programma’s of interventies passen hierbij, denkend over de grenzen van de eigen organisatie heen?
Doel
‘Begin bij het Gezin’ zet zich in om kennis op het gebied van omgaan met kwetsbare zwangeren en ouders beschikbaar te maken om in de praktijk toe te passen. Begin bij het gezin, zo vroeg mogelijk, en wacht niet tot problemen de pan uit rijzen. Daarbij dienen niet de protocollen, maar de relatie met de cliënt als basis van de zorg voorop te staan. Dit komt niet zomaar van de grond. Daarom wil ‘Begin bij het Gezin’ een beweging in gang zetten samen met uitvoerende professionals. Mensen die elkaar over de grenzen van de eigen organisatie heen weten te vinden voor gepersonaliseerde zorg in een lerende werkomgeving.
Deze hulpverleners vormen dan samen een klein vast team rond een gezin. Dat gaat verder dan programma’s in de Jeugd(Gezondheids)Zorg want betreft ook de Adolescenten- en Volwassenenzorg, (Integrale) Geboortezorg tijdens de zwangerschap en andere maatschappelijke organisaties. Dit vaste team uit de nulde, eerste en tweede lijn reflecteert op de hulp die wordt geboden aan ouder(s) en kind.
Omslag in denken
Organisaties doen erg hun best om samenwerking met andere organisaties tot stand te brengen en nieuwe methodieken te implementeren. Zij maken daarin goedbedoelde keuzen mede ter wille van de eigen organisatie. Maar de behoefte van veel kwetsbare gezinnen ligt juist op de kruispunten van deze organisaties. Het vraagt een omslag in denken om uitvoerend professionals in de gelegenheid te stellen gepersonaliseerde zorg te bieden aan de voorkant. Dat leidt bij uitvoerenden bovendien tot meer motivatie en werkplezier. De overheid kan dit stimuleren en zorgverzekeraars kunnen op hun beurt faciliteren. Geef professionals de ruimte om meer tijd en aandacht te besteden aan degenen die al tijdens de zwangerschap hulp en steun nodig hebben. Geef de ouders zelf de sleutel in handen.
Kom in beweging!
Laten we nu Nederland breed ‘Begin bij het Gezin’ in gang zetten. We stellen reacties zeer op prijs. Graag ontvangen we bijdragen van ieder die de hier beschreven wijze van hulpverlenen al in praktijk brengt of wil gaan brengen. Dat kan via mail of door onder dit bericht te reageren.
Femke van Trier, IMH specialist
E: femkeIMH@kpnmail.nl
T: 0623712494
Peter Scholten, organisatieadviseur
