Kinderen met een schisis, een gespleten verhemelte, kampen vaak jarenlang met spraakproblemen, ook na een operatie. Om deze te verminderen, is het aan te raden de logopedische behandeling op fonologische technieken te baseren. Te meer daar de fonologische behandeling op een veel kortere termijn tot positieve resultaten leidt. De standaardbehandeling vertrekt echter meestal vanuit de motorische aspecten van de spraak. 

Schisis heeft niet alleen een belangrijke esthetische impact, het leidt ook tot allerhande structurele problemen, zoals voeding die door de neus naar buiten loopt. Ook spraak- en communicatieproblemen duiken op, omdat de spleet veel kinderen hindert bij het vormen van klanken. Vaak blijven ook kinderen bij wie het verhemelte chirurgisch is gesloten last hebben van spraakproblemen.

Logopedist Cassandra Alighieri besloot na te gaan welke behandeling bij zulke kinderen op een zo kort mogelijke tijd een maximaal effect heeft op de spraak. Ze nam daarvoor twee technieken onder de loep.

Dominante patronen

‘Wanneer kinderen zonder gespleten verhemelte leren spreken, kunnen ze twee soorten fouten maken’, zegt Alighieri op eoswetenschap.eu. ‘Ze kunnen klanken verkeerd uitspreken omdat ze die niet correct kunnen vormen. Ze kunnen bijvoorbeeld het gesis van een slang niet nabootsen omdat ze hun tong niet op de juiste plaats kunnen zetten. We noemen dat fonetische fouten. Deze pakken we aan met oefeningen gericht op de motorische aspecten van spraak en op de bewegingen van lichaamsdelen die een rol spelen bij de articulatie. We leggen kinderen bijvoorbeeld uit dat het puntje van de tong net achter de boventanden moet staan om de ‘s’ juist te vormen.’

Bij fouten van de tweede soort, zogeheten fonologische fouten, hebben kinderen geen motorische problemen. Ze kunnen klanken gewoon correct uitspreken. Toch doen ze dat niet. ‘Dat komt doordat ze een foutief regelsysteem hebben ontwikkeld, waardoor ze klanken niet juist gebruiken’, zegt Alighieri. ‘Kinderen vervangen bijvoorbeeld een ‘k’ systematisch door een ‘t’. Zien ze een plaatje van een koe, dan hebben ze het spontaan over een ‘toe’. Die fouten zijn te behandelen door foutieve taalregels af te leren. We leren de kinderen wat de betekenisverschillen zijn tussen woorden met verschillende klanken.’

Fonologische behandeling

Vroeger dachten logopedisten dat alle spraakproblemen bij kinderen met een schisis volledig te wijten waren aan de spleet in hun verhemelte. De kinderen maakten in hun ogen altijd fonetische fouten. In hun behandeling richtten de logopedisten zich daarom vooral op de motorische aspecten van spraak. Recent veranderde die visie. Een jong kind met een schisis leert bepaalde motorische patronen aan.

AdvertentieAbonneren op lentenummer

Onderzoekers zagen dat die patronen de latere spraakontwikkeling zeer sterk beïnvloeden en zelfs domineren. ‘Nadat het verhemelte is gesloten zou het kind in staat moeten zijn om de klanken juist uit te spreken’, zegt Alighieri. ‘Het fysieke defect is immers hersteld. Toch is dat vaak niet het geval. De foutieve articulatie blijft vaak aanwezig. De articulatie wordt een onderdeel van de taal die het kind spreekt. Het gaat met andere woorden over een fonologische fout.’

Ondanks die nieuwe visie blijft de standaardbehandeling vandaag dikwijls vertrekken vanuit de motorische aspecten van de spraak. Maar als het inderdaad zo is dat de aard van de spraakstoornissen bij deze kinderen eerder fonologisch is dan fonetisch, dan zouden logopedisten de aandacht beter richten op fonologische technieken.

Korter en effectiever

Alighieri onderzocht twee groepen kinderen. De jongste was vier jaar oud, de oudste twaalf jaar. Kinderen van de ene groep kregen de traditionele fonetische therapie, die focuste op de motorische aspecten van spraak. Kinderen van de tweede groep kregen de fonologische therapie, die zich toespitste op de betekenisverschillen tussen woorden.

Lees verder op eoswetenschap.eu >>

Zie ook:

Voorleesboekje over schisisoperatie of -behandeling
Vakblad Vroeg editie 2 over praten met artikel over schisis

Vakblad Vroeg is er voor professionals die werken in de geboortezorg en met kinderen tot zeven jaar en hun ouders. Een abonnement kost slechts €28,- per jaar.

Ontdek ons VROEG-magazine

Vakblad Vroeg is er voor professionals die werken in de geboortezorg en met kinderen tot zeven jaar en hun ouders. Sleutelwoorden zijn preventie, vroegtijdige onderkenning en vroeghulp. Ons kwartaalmagazine biedt achtergrond en verdieping. Een abonnement kost slechts € 28,- per jaar.

Advertentie
Meld je aan voor de nieuwsbrief

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen op het gebied van de geboortezorg en de zorg rond het jonge kind en zijn ouders? Schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief. Deze verschijnt iedere dinsdagochtend.

"*" geeft vereiste velden aan