Veel jonge kinderen hebben te maken met kindermishandeling. “Juist zij zijn extra kwetsbaar”, benadrukt Augeo-medewerker Roely Drijfhout. “Baby’s, peuters en kleuters zijn lichamelijk en emotioneel immers vrijwel volledig afhankelijk van hun ouders. Laten we alles op alles zetten om deze gezinnen adequate hulp te bieden.”
Circa 100.000 kinderen en jongeren zijn jaarlijks slachtoffer van kindermishandeling. Het gaat om 3% van alle kinderen. Opmerkelijk is dat veel van deze gezinnen niet of slechts na lange tijd de hulp krijgen die ze nodig hebben. Speelt er geweld binnen een gezin, dan heeft dat veel impact op kinderen. “Zij kunnen hiervan zowel op korte als op lange termijn de gevolgen van ondervinden. Niet alleen lichamelijk maar ook op psychisch en sociaal vlak. Maar dit is niet altijd gelijk waarneembaar.”
Signalen
Toch zijn er wel degelijk alarmsignalen, geeft Roely aan. “Soms merk je het aan de kinderen. Ze ontwikkelen zich niet goed, blijven achter, zijn angstig. Of de lichamelijke verzorging schiet te kort. Ook komt het regelmatig voor dat je aan een kind zelf niet zoveel merkt, maar dat juist de interactie tussen ouder en kind je opvalt. Of het gedrag van een ouder zelf, bijvoorbeeld snel boos worden, erg neerslachtig zijn of dat ze kenmerken van een verslaving vertonen.”
Verbeterpunten
Vaak hebben professionals dan ook wel een onderbuikgevoel, weet Roely. Waarom slaan ze dan geen alarm? “Veel professionals zijn bang om ouders te beschuldigen of zich ergens mee te bemoeien. Er wordt in gesprekken vaak om het geweld heen gedraaid. Of het wordt aan het begin van een hulptraject wel besproken, maar verdwijnt vervolgens uit beeld. Ondanks de omvang van het probleem, vragen veel organisaties er niet systematisch naar. Instrumenten ontbreken of worden niet gebruikt. Dit alles zorgt er voor dat mishandeling veel te vaak niet of pas laat boven tafel komt.”
Recent onderzoek, Drijfveren, obstakels en kansrijke aanknopingspunten bij het signaleren van kwetsbare gezinnen, bevestigt haar woorden. De onderzoekers constateerden dat, ondanks het grote belang van signaleren, ze nog veel verbeterpunten op dit gebied zien. Alleen al het hebben van meer kennis over risicofactoren helpt om kwetsbaarheid te signaleren. Verder bestaat er een enorme behoefte aan zowel bijscholing als overleg als het gaat om tijdig signaleren én hier iets mee doen.
Complexe problematiek
Vooral het gebruik van gestandaardiseerde instrumenten zorgt volgens het onderzoek voor een meer betrouwbare signalering. Plus daarop doorvragen. De volgende stap is dan natuurlijk proberen het geweld te stoppen. Dit is zeker geen hopeloze zaak, zoals menigeen wellicht denkt. “We zagen bij de gezinnen in een ander onderzoek, Kwestie van Lange adem, dat het geweld bij circa één op de drie gezinnen door de ingezette hulp afneemt. Van belang is dat wel ieder gezinslid de juiste hulp krijgt.”
Daar staat helaas tegenover dat in meer dan de helft van de gezinnen er na anderhalf jaar nog steeds is sprake van ernstig en langdurig geweld, ondanks het ingezette hulpaanbod. Om hier paal en perk aan te stellen pleit Roely ervoor voortdurend alert te blijven ook bij vervolghulp. “Om deze kinderen te helpen, moet het geweld gewoon stoppen. Vaak kampen deze gezinnen met complexe problematiek. Daarom is het van belang dat de problemen in samenhang worden opgepakt, met aandacht voor alle gezinsleden en hun onderlinge relaties.”
Marga Haagmans werkt 11 jaar bij Augeo. Ze is voorzitter van de vakgroep en verantwoordelijk voor onderzoek en innovatie. Ze heeft op verschillende plekken in de (jeugd)gezondheidszorg gewerkt aan het op de agenda zetten van het thema ‘veiligheid voor kinderen’.
Roely Drijfhout is inhoudsdeskundige bij Augeo en verantwoordelijk voor de inhoud van de producten voor professionals. Ook zij is al jarenlang betrokken bij het thema kindermishandeling, onder andere vanuit het AMK.
Zie ook:
Verstevig rol verloskundigen bij signaleren van kwetsbare gezinnen
Interview Vakblad Vroeg
