Dr. Irina Poslawsky is een warm pleitbezorger van vroeginterventie bij een vermoeden van autisme spectrum stoornis (ASS) bij baby’s, peuters en kleuters. “Jonge kinderen zijn namelijk nog zeer leerbaar”, benadrukt zij. Met behulp van video-opnames van spelsituaties zijn goede resultaten te boeken. “Aan de hand van kleine filmfragmenten kun je ouders leren hoe zij hun kind kunnen begrijpen en begeleiden. Dit is voor een positieve ontwikkeling van het kind van groot belang.”
De eerste signalen van ASS zijn al op baby- en peuterleeftijd te herkennen, vertelt Irina Poslawsky. “Opvallende signalen zijn een vlakke gezichtsuitdrukking, niet lachen, niet brabbelen en geen gebaren maken zoals wijzen en zwaaien. Ook volgt er vaak geen reactie op het noemen van de eigen naam. Een achterstand met taalontwikkeling kan eveneens duiden op ASS, neem een peuter die op tweejarige leeftijd nog geen 2-woord zinnetjes kan maken.”
Op de kleuterleeftijd komen hier nog signalen bij om op te letten. “Wat met name opvalt zijn beperkingen op het gebied van de sociale communicatie zoals niet reageren op de gevoelens van anderen of alleen willen spelen. Let ook op mogelijke herhaling van bewegingen of herhalend spelgedrag en moeite met nieuwe situaties op allerlei gebied. Over- of ondergevoeligheid voor geluiden, geur of smaak komen bij deze kleuters eveneens vaak voor.”
Video-opnames van spelsituaties
Poslawsky adviseert niet te lang wachten met het aanbieden van een zorgaanbod op maat voor jonge kinderen met ASS. Met name baby’s en peuters hebben nog een plastisch brein en dat is gunstig voor het resultaat. Ook onhandige gezinspatronen zijn dan vaak nog relatief eenvoudig om te vormen.” Een zeer geschikte methode voor vroeghulp is de VIPP-AUTI. “Dit is een laagdrempelige gedragsinterventie die bij het kind thuis plaatsvindt. Tijdens vijf huisbezoeken worden video-opnames van ouder-kindinteracties gemaakt. Het gaat dan om filmfragmenten van spelsituaties van het kind met één van de ouders en een maaltijd volgens de gebruikelijke situatie in het gezin. De opnames worden met de ouders besproken, waarbij voorbeelden van positieve, stimulerende interactiemomenten tussen ouder en kind de nadruk krijgen. Ouders leren hiermee hoe zij de autismekenmerken van het kind kunnen begrijpen en hanteren.”
Steun bij opvoeding
De ervaringen zijn over het algemeen positief, zowel bij professionals als ouders. “De interventie is bruikbaar in de praktijk, kortdurend en weinig belastend voor het gezin. Ouders vinden het prettig dat de hulp in hun eigen thuissituatie geboden wordt. Het filmmateriaal geeft vaak nieuwe inzichten over gezinspatronen en gedrag, die ouders zelf willen en kunnen verbeteren. De positieve benadering is bevestigend, omdat de opnames laten zien wat en waarom iets goed gaat. Dit biedt steun bij de opvoeding van het kind.”
‘Ouders leren hoe zij de autismekenmerken van
het kind kunnen begrijpen en hanteren’
Irina Poslawsky is BIG-geregistreerd verpleegkundige en werkzaam op de afdeling Psychiatrie van het Universitair Medisch Centrum Utrecht als beleidsmedewerker Zorg, een veelzijdige functie, gericht op kwaliteit van zorg, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Tevens is zij docent Verplegingswetenschap aan de Universiteit Utrecht. In 2014 promoveerde zij op onderzoek naar het opvoeden van kinderen met autisme en ondersteuning van de vroege ouder-kindinteractie. Eén van de resultaten was de ontwikkeling en toetsing van een vroege video-feedbackinterventie.
