Hoogbegaafdheid is een onderwerp waar veel om te doen is. Mirjam Veldhoven, specialist op dit gebied, spreekt liever van een ontwikkelingsvoorsprong. “Het gaat immers om een blijvende voorsprong die al bij de geboorte aanwezig is. Daarom verdienen deze kinderen op jonge leeftijd aandacht.”
Rond het hebben van een ontwikkelingsvoorsprong leven allerlei beelden. Helaas vaak ook vooroordelen, verzucht Mirjam. “Een gedachte die breed leeft, is dat ieder jong kind zich in eerste instantie moet aanpassen. Het is fijn als je slim bent, zo jong kan er nog van alles ontwikkelen….” Samen met haar collega’s van de Expertgroep Ontwikkelingsvoorsprong en andere specialisten in het land vraagt zij om meer aandacht voor deze misvatting. “Je wordt hoogbegaafd geboren. De kenmerken van hoogbegaafdheid zijn alleen bij jonge kinderen moeilijker zichtbaar. Maar ze zijn er wel degelijk.”
Allerlei kenmerken
Mirjam wijst erop dat professionals rond het jonge kind veelal focussen op verbale signalen. “Die pikken we vaak wel op. Bijvoorbeeld al vroeg meer woordzinnen kunnen zeggen. Of het hebben van een woordenschat die een stuk groter is dan die van leeftijdsgenoten. Maar allerlei andere kenmerken van een ontwikkelingsvoorsprong zijn op jonge leeftijd ook al aanwezig, alleen minder zichtbaar.” Zij somt op: “Creatief kunnen denken, verbanden kunnen leggen, vroege symboolherkenning, behoefte aan uitdaging, voorkeur voor spelen met oudere kinderen of volwassenen, gevoelige zintuigen. Plus al jong met diepgaande levensvragen bezig zijn. Signalen die, als je er oog voor hebt, kunnen duiden op een ontwikkelingsvoorsprong.”
Negatieve ontwikkeling
Vroege aandacht voor het signaleren van een ontwikkelingsvoorsprong is belangrijk, benadrukt Mirjam. “Deze kinderen kunnen bepaalde patronen en overtuigingen namelijk al vroeg ontwikkelen. Dat uit zich bijvoorbeeld in gevoelens als ‘het lukt niet, dus laat dan maar’. Zo’n kind past zich vervolgens aan de groep aan en laat alleen thuis zien wat het kan. Tegelijkertijd bouwt het frustraties op, met als gevolg snel boos worden. Wanneer de oorzaak niet achterhaald wordt, ligt misdiagnose op de loer en worden niet passende opvoedadviezen gegeven. Daarmee stimuleren we ongewenst gedrag en een negatieve ontwikkeling van het zelfbeeld.”
Onzekerheid
Wat evenmin bijdraagt aan vroege herkenning is dat ouders vaak niet weten wat er speelt. “Zij zien vergeleken met leeftijdsgenoten wél dat de ontwikkeling van hun kind anders verloopt en dat brengt hen aan het twijfelen. Die onzekerheid helpt niet om passend te reageren op hoe het kind zich uit of gedraagt.” Ook hier kan de professional een bijdrage leveren, benadrukt Mirjam. “Vooral door de ouder te informeren, van passende adviezen te voorzien en door te verwijzen naar passende ondersteuning.” Mirjam pleit voor soortgelijke acties richting kinderopvang en basisschool. “Ook daar is meer informatie en ondersteuning nodig om te leren kijken achter het gedrag. Dat helpt bij het inrichten van een rijke, stimulerende omgeving.”
Van leidinggevende in de verstandelijk gehandicapten sector en kinderopvang zocht Mirjam Veldhoven meer de inhoud op via beleidsmedewerker op pedagogisch gebied, pedagogisch coach en talentbegeleider. Momenteel is zij werkzaam als trainer, ontwikkelaar van signaleringsinstrumenten en opleidingen en opvoedondersteuner op het gebied van ontwikkelingsvoorsprong en hoogbegaafdheid.
Zie ook:
