FLY-Kids is een praktisch signaleringsinstrument om leefstijlfactoren bij kinderen in de leeftijd van 1 tot en met 3 jaar in kaart te brengen. Vervolgens kan de uitslag met de ouders worden besproken tijdens een consult op het consultatiebureau. In de praktijk scoort FLY-Kids hoog op zowel gebruiksvriendelijkheid als haalbaarheid.
Marissa Kooij, Lieke Schiphof-Godart, Anne Krijger en Koen Joosten
De basis voor een gezond leven en optimale groei en ontwikkeling wordt tijdens de eerste 1000 dagen van het leven gelegd. Dit is de periode tussen conceptie en de tweede verjaardag van het kind. Een ongezonde leefstijl kan op de lange termijn vergaande fysieke en psychologische gevolgen hebben. Juist het vroeg aanpakken van ongezonde leefstijlgewoonten is van groot belang, omdat de gevolgen ervan vaak blijven bestaan tot in de volwassen leeftijd. Ook is er bewijs dat gezondheid later in het leven gerelateerd is aan de levensstijl van moeder tijdens de zwangerschap en die van het kind in de eerste levensjaren.
Kortom, een gezonde levensstijl is belangrijk voor optimale groei, ontwikkeling en gezondheid van jonge kinderen. Geen sinecure, want in Nederland had in 2021 15,5% van de kinderen van 2 tot 9 jaar overgewicht, waarvan 4,8% voldeed aan de criteria voor obesitas. Een groot deel van de jonge kinderen voldoet dan ook niet aan de huidige leefstijlaanbevelingen. Ze eten te weinig fruit en groenten, eten te veel snacks en drinken te veel suikerhoudende dranken. Hiernaast bewegen ze te weinig en is hun beeldschermgebruik hoger dan de norm.
De jeugdgezondheidszorg (JGZ) is de ideale plek om bij te dragen aan de vroege signalering van ongezond leefstijlgedrag, aangezien kinderen van 0-4 jaar het consultatiebureau regelmatig bezoeken. Het consultatiebureau bereikt ongeveer 95% van alle jonge kinderen. Vandaar dat met het oog hierop vanuit het Nationaal Preventie Akkoord, waarin onder meer de vermindering van overgewicht centraal staat, is FLY-Kids (Features of Lifestyle in Young Kids) gelanceerd.
Leefstijlpatronen
Voor de ontwikkeling van het instrument is als eerste gekeken naar het leefstijlpatroon van kinderen tussen de 1 en 3 jaar. Hiervoor zijn de data gebruikt van de Voedselconsumptiepeiling van het RIVM, die tussen 2012 en 2016 zijn verzameld. Deze set data werd vergeleken met de nationale richtlijnen voor kinderen van die leeftijd. Een opvallend resultaat uit deze peiling was dat de kinderen op basis van hun leefstijl- en voedingsgewoontes in drie clusters ingedeeld konden worden. Het ‘relatief gezonde cluster’ werd gekarakteriseerd door hoge intake van fruit en groenten, lage inname van suikerhoudende dranken en ongezonde snacks in combinatie met weinig schermtijd. Het ‘actieve snack cluster’ liet een hoge ongezonde snackinname zien en hoge fysieke activiteit. De derde groep, het ‘sedentaire suikerhoudende dranken cluster’, onderscheidde zich door hoge inname van suikerhoudende dranken en veel schermtijd. Ook bleek dat kinderen van 1 jaar vaker tot het ‘relatief gezonde cluster’ behoorden dan kinderen van 2 en 3 jaar. Een ongezonder cluster was geassocieerd met een lager opleidingsniveau van de ouders.
Dit zijn de eerste alinea’s van het artikel van de hand van Marissa Kooij, Lieke Schiphof-Godart, Anne Krijger en Koen Joosten dat begin 2024 is gepubliceerd in de lente-editie van ons VROEG-magazine. Ter kennisname staat het artikel online.