Slaapproblemen ontstaan vaak in de peuterpuberteit, waarin kinderen een eigen wil ontwikkelen en ineens op allerlei manieren treuzelen bij het naar bed gaan. “In verreweg de meeste gevallen gaat het om gedragsproblemen”, vertelt slaapexpert Daniëlle Hendriks. “Maar in dezelfde leeftijdsperiode komen ook vaak nachtangsten voor en deze vragen een compleet andere benadering. Troosten heeft dan bijvoorbeeld een averechts effect.”

Interview: Vakblad Vroeg

Daniëlle Hendriks, orthopedagoog Generalist NVO & Somnoloog: “Een filmopname kan veel inzicht geven”

Welke slaapproblemen in de peuterleeftijd vallen onder gedragsproblemen?
“Ik denk dat wel 90% van de slaapproblemen bij jonge kinderen onder gedragsproblemen vallen. Het kan dan gaan om moeite hebben met in slaap vallen, verzet bij het naar bed gaan of veel huilen. Ze verzetten zich actief, worden boos of lopen weg. Jonge kinderen hebben eigenlijk nog geen besef van tijd, van dag en nacht. Juist peuters kunnen ‘s nachts als ze eenmaal wakker denken van ‘nou, laat de dag maar beginnen’ en aandacht gaan vragen van hun ouders. Soms komt dit ook omdat ze eigenlijk geen middagslaapje meer nodig hebben.”

Is er dan hulp van zorgprofessionals nodig?
“Ja, zeker als ouders aangeven van ‘ik weet het niet meer’ of ‘ik ben elke nacht hiermee bezig’.  Tuurlijk kan het bij alle peuters soms wel een of twee keer per week voorkomen. Maar als het slechte slapen echt de dag van ouders gaat beïnvloeden, dan is het verstandig dat zorgprofessionals hulp gaan bieden.”

Peuters kunnen ook last hebben van nachtangsten: wat voor aandacht vergt dit?
“Dit is een heel ander probleem. Nachtangsten, de Engelse benaming night terrors is eigenlijk beter, ontstaat uit diepe slaap. Het is overigens geen stoornis en het komt veel voor bij jonge kinderen. Het kan zich uiten door in één keer, meestal aan het begin van de nacht, met een keiharde gil wakker te worden. Tenminste, het kind lijkt wakker. Het heeft vaak de ogen open, kijkt verward om zich heen, haalt sneller adem, gaat zweten en kan rood aanlopen. Allemaal heel verontrustend voor ouders die het overkomt. Het verschil met gedragsproblemen is dat het verergert indien ouders hun kind proberen te kalmeren. Kinderen willen als hun dit overkomt geen contact en slaan ouders vaak van zich af, terwijl het lijkt of ze overstuur zijn. Je kunt het verschijnsel vergelijken met slaapwandelen, dan raakt iemand ook door aanraking geagiteerd.”

AdvertentieAbonneren op lentenummer

Hoe kun je als hulpverlener het verschil zien tussen een ‘gewoon’ slaapprobleem en nachtangsten?
“Dat is best moeilijk. Een indicatie kan zijn dat die night terrors veel voorkomen rond de leeftijd van anderhalf à twee jaar. Kinderen ontwikkelen zich razendsnel en het ontstaan van deze angsten heeft te maken met een versnelde groei van de hersenen. Het kan ook in de familie voorkomen. In principe is het echt iets onschuldigs en valt het kind ondanks de paniek wel weer in slaap. Je moet wel altijd de veiligheid waarborgen. Sommige kinderen kunnen om zich heen gaan slaan en gaan trappen met benen. Dan moet je als ouder wel even kijken van hé, gaat het nog wel allemaal goed hier.”

‘Nachtangsten zijn paniekaanvallen
die er zeer verontrustend uit zien’

Wat zijn in dit verband aandachtspunten voor hulpverleners?
“Zorgprofessionals doen er goed aan om ouders te vragen om van dat huilen in de nacht een filmpje te maken, want dan kun je direct het verschil zien. Dit voorkomt dat je een nachtangst als gedragsprobleem gaat behandelen en hier uitleg over geven. Vaak neemt de schrik en ongerustheid dan alleen maar toe. Als je toch onzeker bent, adviseer ik om te verwijzen naar het Slaapcentrum. Blijkt het om nachtangsten te gaan, dan komt de behandeling eigenlijk neer op het geruststellen van de ouders. Er is namelijk niks aan de hand. Sommige ouders denken dat hun kind pijn heeft, maar het is vrijwel nooit iets medisch als er overdag geen klachten zijn. Toch kan het goed zijn een check up te doen bij een huis- of kinderarts pm ouders hiervan te overtuigen.”

Misschien is het ook verstandig om mee te doen aan jouw deelsessie tijdens het congres?
“Ja, dat sowieso, want daarin laat ik duidelijk de verschillen zien van welke slaapproblemen in welke leeftijdsfase voorkomen en wat je dan moet doen. Aan de hand van videobeelden laat ik het verschil zien tussen slaapproblemen die voortkomen uit gedrag en nachtangsten. Verder zal ik duidelijk aangeven wat een praktische aanpak kan zijn om weer tot een goede nachtrust te komen voor ouders en kind.”

Interview: Vakblad Vroeg

Vakblad Vroeg is er voor professionals die werken in de geboortezorg en met kinderen tot zeven jaar en hun ouders. Een abonnement kost slechts €28,- per jaar.

Ontdek ons VROEG-magazine

Vakblad Vroeg is er voor professionals die werken in de geboortezorg en met kinderen tot zeven jaar en hun ouders. Sleutelwoorden zijn preventie, vroegtijdige onderkenning en vroeghulp. Ons kwartaalmagazine biedt achtergrond en verdieping. Een abonnement kost slechts € 28,- per jaar.

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen op het gebied van de geboortezorg en de zorg rond het jonge kind en zijn ouders? Schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief. Deze verschijnt iedere dinsdagochtend.

"*" geeft vereiste velden aan