Babyfloaten – baby’s drijven tussen therapie en kritiek
Stel je een baby voor die vredig dobbert in een badje, omringd door bubbels en vertederd kijkende ouders. De perfecte manier om te ontspannen, of een stressvol evenement? Babyfloaten, een methode waarbij baby’s in water drijven met een nekband, roept zowel lof als kritiek op. Voorstanders zien voordelen in spierontspanning en motorische ontwikkeling, terwijl critici wijzen op mogelijke overprikkeling en risico’s in stressopbouw. Wat zegt het onderzoek? En wat kunnen ouders en professionals betekenen? Marilene de Zeeuw deelt met collega’s haar gedachten rond dit thema.
Een bad vol mogelijkheden?
Voorstanders wijzen op de mogelijke voordelen. Een float-sessie kan een moment zijn waarin onrustige baby’s even tot rust komen. Enerzijds omdat het warme water spanning kan verminderen, anderzijds doordat ouders zich ontspannen voelen en dit aan hun baby overdragen.
Het concept van de Baby Spa, waarin de baby in een drijfmiddel rond de nek in het water drijft, is bedacht door Laura Sevenus, een fanatieke zwemster die haar carrière heeft gemaakt van het geven van zwemlessen aan kinderen van alle leeftijden. In plaats van baby’s weg te houden van water totdat zij toe zijn aan zwemlessen, zocht zij naar een manier om baby’s juist de natuurlijke verbinding met water, die zij vanuit de baarmoeder hebben, te laten behouden en hun van nature aanwezige zwemreflexen te kunnen aanscherpen zodat die op natuurlijke wijze kunnen integreren, zich ontwikkelen en kunnen overgaan naar gecontroleerde willekeurige bewegingen. Gaandeweg ontving zij vanuit verschillende medisch specialisten zeer positieve reacties op haar werkwijze, die naast de bedoelde motorische ontwikkeling ook andere gezondheidsvoordelen leek te brengen, op het gebied van stofwisseling en hersenontwikkeling.
In onderzoeken is beschreven dat het warme water de ontspanning van spieren stimuleert en een omgeving biedt waarin baby’s hun primaire reflexen kunnen oefenen. Dit sluit aan bij inzichten over de neurologische ontwikkeling, waaruit blijkt dat vrije beweging in water niet alleen motorische vaardigheden versterkt, maar ook de integratie van primaire reflexen ondersteunt. Onderzoek naar hydrotherapie bij baby’s laat zien dat vrij bewegen in warm water de ontwikkeling van hersenverbindingen bevordert, wat een basis legt voor verdere motorische mijlpalen. Een float-sessie kan daarom ouders ondersteunen om op een nieuwe manier contact te maken met hun baby, en daarmee – mits onder begeleiding van een goed getrainde professional – een waardevolle toevoeging zijn aan het palet van ouder-kind activiteiten. Psychotherapeutisch gezien zou zelfs zwangerschaps- en/of geboortetrauma van de baby verlicht of behandeld kunnen worden middels de badtherapie zoals Sonia Krief die uitvoert, de Thalasso Thérapeutique Bain Bébé, hoewel hier wetenschappelijk gezien nog geen evidentie voor is. Bij deze methode drijven de baby’s niet in een nekband, maar worden zij in de handen, soms voor extra begrenzing in een hydrofieldoek, in het water gedragen waarbij zacht tegen hen gesproken wordt. Het doel hiervan is de fijne gewichtsloze periode van in de buik-zijn herleven en op een zachte manier de overgang te maken naar het leven buiten het water, om zo opgedane spanningen te kunnen ontladen.
De kritische noot
Toch roept dit schijnbaar relaxte tafereel van de drijvende baby’s ook vragen op. Het floaten valt of staat met de kwaliteit van de professional, omdat het noodzakelijk is dat de baby goed gereguleerd blijft. Helaas zijn niet alle mensen die bij een babyspa werken opgeleid in het lezen van baby’s signalen. En dat is problematisch, want baby’s kunnen hun ongenoegen niet onder woorden brengen of hun vinger opsteken om dit aan te geven. Een frons, overstrekken of zelfs in slaap vallen zijn niet altijd tekenen van ontspanning, maar kunnen ook wijzen op overprikkeling of zelfs dissociatie. Dit gevoel van ‘te veel’ kan versterkt worden door bubbels en discolampjes, het ontbreken van fysieke begrenzing en het sociale kader waarin floaten vaak plaatsvindt. Ouders zitten erbij met hun koffie, maken foto’s en genieten zichtbaar, maar het risico bestaat dat de focus op de baby’s behoefte aan verbinding en veiligheid verloren gaat.
Comfort of dissociatie?
Een ander punt van zorg is de eenzaamheid die babyfloaten soms kan uitstralen. In een tijd waarin we steeds beter begrijpen dat baby’s in het zogenaamde vierde trimester vooral gebaat zijn bij nabijheid en huid-op-huidcontact, oogt het drijven in een badje met minimale aanraking of verbale interactie onnatuurlijk. Is de baby ontspannen, of sluit hij zich simpelweg af voor de overweldigende prikkels? Dat is een vraag die nauwkeurige observatie en valide meetinstrumenten vereist. Roxane Liewes, die onderzoek naar babyfloaten helpt opzetten, benadrukt dat we nog weinig weten over hoe baby’s comfort en stress in dergelijke situaties beleven. Reden om hier onderzoek naar te doen en eigenaren van babyfloat-salons bruikbare handvatten mee te geven. Uit wetenschappelijk onderzoek door Jarno Jansen en collega’s blijkt dat jonge baby’s thuis in bad doen een meetbare stressreactie kan oproepen. Een recente studie toonde aan dat bij 5 weken oude baby’s het cortisolniveau – een belangrijke indicator van stress – significant toenam tijdens en direct na het badderen. Dit effect trad op, ongeacht de kwaliteit van ouderlijke zorg en interactie. Hoewel de cortisolspiegel binnen 40 minuten weer daalde naar de uitgangswaarde, benadrukt deze bevinding dat zelfs een mild fysieke stressor zoals een badje een fysiologische impact heeft op jonge baby’s. Deze resultaten benadrukken het belang van nauwkeurige observatie en een sensitieve aanpak, zoals het creëren van een rustige, voorspelbare omgeving en het vermijden van overmatige prikkels. Voor activiteiten zoals babyfloaten betekent dit dat professionals alert moeten zijn op subtiele signalen van stress en moeten focussen op herstel en rust na de sessie. Esther Albers toonde aan dat de ouderlijke sensitiviteit uitmaakt voor de mate waarin de baby met stress reageert op het badje. Er zijn enige aanwijzingen dat lavendelolie toevoegen ouder én kind ontspant tijdens een bad. Het lijkt aannemelijk dat de resultaten van deze studie over het badje thuis te generaliseren zijn naar het babyfloaten.
De nuance in drijvende verbinding
Babyfloaten kan een moment van diepe ontspanning en verbinding zijn – mits het met zorg en kennis wordt uitgevoerd. Een ervaren professional die de signalen van baby’s kan lezen en ouders actief begeleidt, maakt het verschil tussen een positieve ervaring en een stressvolle situatie die schadelijk kan zijn. Het vraagt om duidelijke regels: dat ouders geen foto’s maken tijdens de sessie, om de verbinding met hun baby te behouden (de babyspa professional kan dit voor ouders doen op het moment dat de baby duidelijk ontspannen is), koffiedrinken ná de floatsessie wanneer de baby weer ontspannen in de armen van ouders ligt, bubbels en lampjes uit als de baby signalen van ongemak vertoont, en waar mogelijk meer fysieke begrenzing bieden, vergelijkbaar met de baarmoeder, of beter nog: de baby in de armen van de ouder in het bad laten vasthouden. Bij voorkeur wordt het babyfloaten uitgevoerd door een organisatie die zich inspant om kwaliteit te leveren en die kwaliteit ook aan de buitenkant kenbaar maakt middels de in 2022 opgerichte brancheorganisatie Baby Spa Netwerk die kwaliteitsbevordering nastreeft.
Tot slot: kritisch blijven kijken
Als professionals in zorg voor jonge baby’s hebben we een verantwoordelijkheid om kritisch te kijken naar trends zoals babyfloaten. Het gaat immers niet om wat wij als volwassenen leuk vinden, maar om wat een baby werkelijk nodig heeft: veiligheid, verbinding en sensitieve afstemming. Laat de vraag of een baby werkelijk ontspant of zich afsluit leidend zijn in hoe we dit soort activiteiten vormgeven. Op z’n minst is het aan te bevelen dat alle medewerkers een training hebben gehad in het goed lezen van baby(stress)signalen. En op z’n best zijn de medewerkers allround ouder-kindrelatie begeleiders die de ouder en baby nog beter op elkaar helpen afstemmen gedurende de activiteit. Er liggen mooie mogelijkheden op dit vlak: de baby samen lezen zowel als het gaat om stress én ontspanning. De momenten van ontspannen met de ouder of tot rust komen bij de ouder kunnen uitvergroot en onderstreept worden met foto’s of video’s. Zo wordt deze activiteit een preventieve activiteit, die de ouder-kind band versterkt.
Deze column kwam mede tot stand in overleg met:
- Jessica Boerema, eigenaar Contact in Beeld, info@contactinbeeld.com;
- Roxane Liewes, lactatiekundige IBCLC en Pedagoog, info@babypraktijknoord.nl;
- Marijke Hofman, Klinisch preverbaal logopedist bij UMCG, Eigenaar Reiki- & Babypraktijk: BabySPA, Dunstan Babytaal Trainer, Babymassage & yogadocent, info@praktijkgoedehanden.nl
Marilene de Zeeuw
Klinisch psycholoog, gespecialiseerd in de ontwikkeling van jonge kinderen en hun gezin. Ze werkt op de afdeling Medische Psychologie in het Ziekenhuis Rijnstaete in Arnhem en bij IMH Nederland (Infant Mental Health) als Specialist Peripartum Infant Mental Health Behandelen.
