Gezinnen helpen die worstelen met een slecht slapende baby of peuter is vaak al een hele uitdaging. Dit geldt des te meer wanneer er sprake is van een migratieachtergrond. Kaveh Bouteh, trainer en adviseur bij Pharos, adviseert hier niet te licht over te denken. “Bij de hulpverlening aan migrantenkinderen met slaapproblemen spelen minstens twee problemen. Er bestaat bij cliënten weinig kennis over het Nederlandse zorgsysteem en beschikbare voorzieningen. Andersom is er bij hulpverleners een tekort aan specifieke kennis over cultureel bepaalde gewoonten en gebruiken.”
Waarom verdient dit aandacht van hulpverleners?
“Er is een onmiskenbare relatie tussen te weinig slaap en diabetes, overgewicht en hart- en vaatziekten en schoolprestatie. Die relatie verschilt echter sterk per etnische groep. Goed slapen is gezond. Geen echt opzienbarende constatering. Maar het is wel opzienbarend dat er een sterk verband is tussen te weinig slaap en deze aandoeningen. Slaapvoorlichting aan ouders met een migratieachtergrond is daarom erg belangrijk! Verschillende studies laten zien dat migrantenkinderen op vijfjarige leeftijd al minder slapen dan Nederlandse kinderen en gezien de directe relatie met gezondheid staan kinderen met een migratieachtergrond op die leeftijd al op een achterstand. Voorlichting zou hierin verandering moeten brengen.”
Kunt u enkele voorbeelden geven van verschillen in slaapgewoontes bij baby’s, peuters en kleuters in verschillende culturen?
“Een Nederlandse zorgverlener wil graag alles plannen en werkzaamheden op zijn of haar eigen manier uitvoeren naar normen en protocollen zoals die geleerd zijn. In bepaalde culturen leeft men echter juist met de dag en heeft men eigen opvattingen over hoe bepaalde dingen moeten worden uitgevoerd. Zo bewegen kinderen van migranten minder en slapen ze korter dan kinderen van autochtonen. Bovendien ontbreken er bij sommige migrantenkinderen vaste slaapritmes. Een ander duidelijk verschil als het gaat om slaappatronen is hoe verschillende landen met het begrip kinderbedtijd omgaan. Sommige ouders met een migratieachtergrond zijn van mening dat het kind zelf aangeeft wanneer ze moe zijn en naar bed moeten. Daarnaast slaapt het merendeel van kinderen met een migratieachtergrond tot ongeveer de leeftijd van vier jaar bij de ouders op de kamer of zelfs in bed. Vele ouders ervaren het juist als het kind tekort doen als je het kind alleen zou laten slapen.”
Wat gaat er in de praktijk vaak mis?
“In Nederland hebben we wegens individualisering in de samenleving zorgprofessionals in het leven geroepen. Er is hier namelijk geen sociaal vangnet in Nederland zoals in samenlevingen waar onze migranten vandaan komen. Het aansluiten bij cliënten met een migratieachtergrond is daarom erg belangrijk. Het is een professionele vaardigheid om te komen tot effectieve hulp. Dit is niet alleen in het belang van de cliënt, maar ook in het belang van de samenleving als geheel. Als problematiek niet effectief wordt aangepakt, zal die in de toekomst eerder groeien dan verminderen. Het verergeren van problemen leidt uiteindelijk tot nog meer persoonlijk leed. Cultuursensitieve zorg is in ieders belang, omdat iedereen gebaat is bij een effectieve, duurzame en betaalbare zorg en hulpverlening.”
‘Eerst vertragen is soms nodig
om verbinding te maken’
Wat is de meerwaarde van inspelen op de cultuur waarvan iemand afkomstig is?
“Mensen ervaren hun ziekte of gebreken binnen het kader van hun eigen taal en cultuur. Dat doe je als zorgverlener zelf ook. Het is daarom goed om je te realiseren dat jij zelf ook uit een bepaalde cultuur komt. Plus dat die cultuur jouw denken en handelen beïnvloedt. Daarnaast moet je rekening houden met taal, cultuur, religie, ziektebeleving en gebruiken van de cliënt. Wanneer men onvoldoende rekening houdt met culturerel achtergronden, dan zal men eerder protocollen en richtlijnen in de zorg generiek toepassen. Jammer, want hoe beter de zorg aansluit, hoe eerder iemand zich geholpen voelt. Dus hoe meer je je kan verplaatsen in de cultuur en achtergrond van waaruit iemand afkomstig is, hoe meer de zorg zal aansluiten bij de behoefte. Pas dan kun je maatwerk leveren.”
[su_note note_color=”#def5ff” radius=”0″] Kaveh Bouteh verzorgt over dit onderwerp een lezing tijdens het webinar ‘Slaapproblemen bij jonge kinderen’ dat op 3 juni start. Alle informatie over het programma staat op de website van Euregionaal Congresburo: klik hier [/su_note]
Wat zijn met name aandachtspunten voor hulpverleners?
“Inleven in de cultuur. Worden de werkzaamheden niet afgestemd op de wensen van de cliënt, dan is de kans groot dat een zorgverlener al snel niet meer gewenst is. Heb aandacht voor je cliënt, jezelf, de omgeving, de context en ga het gesprek aan. Probeer verbinding te maken. Maak tijd voor ontmoeting. De meeste hulpverleners hebben een afgelijnde opdracht en een duidelijk doel. Het contact met de cliënt is dan ook vaak doelgericht. Het moet vooruitgaan. Terwijl vertragen soms nodig is om verbinding te maken. Investeer in de relatie. Voer gesprekken en stel vragen die misschien niet onmiddellijk het ‘hulpdoel’ dienen: ‘Heb je de weg goed gevonden? Hoe gaat het met je? Hoe gaat het met de familie?’”
Kunt u een tipje van de sluier lichten met betrekking tot de rode draad van je lezing tijdens het congres?
“Zorgprofessionals voelen zich in hun werk onzeker of belemmerd door cliënten uit andere culturen. Er is vaak behoefte om meer te weten over bepaalde culturen. Om ook migrantencliënten goede zorg en begeleiding te kunnen bieden, moeten die kenniskloven overbrugd worden. Soms worden zorgverleners in contact met mensen met een migratieachtergrond handelingsverlegen. Omwille van het cultuurverschil twijfelen ze aan hun competenties en vaardigheden om aan de slag te gaan. Het is echter een illusie te denken dat met kennis over andere culturen de communicatie automatisch verbetert. Naast het overdragen aan kennis zal ik in mijn lezing aandacht besteden aan de oorzaken van slaapproblemen bij jonge kinderen en manieren om het bespreekbaar te maken.”
Programma Webinar Slaapproblemen bij jonge kinderen >>
Kaveh Bouteh is trainer en adviseur bij Pharos, een landelijke organisatie die zich onder meer bezig houdt met het duurzaam verbeteren van de kwaliteit, effectiviteit en toegankelijkheid van zorg en preventie aan laagopgeleiden, migranten en vluchtelingen. Hij is daarnaast als gastdocent verbonden aan diverse hogescholen en universiteiten en is gespecialiseerd in healthcare and diversity, health literacy en diversiteitsmanagement.
