Winst voorschoolse educatie beklijft niet

De educatieve kwaliteit van vroegschoolse educatie in de kleutergroepen is niet hoger en soms zelfs lager dan die van voorschoolse educatie. Kinderen die risico lopen op een onderwijsachterstand krijgen geen extra begeleiding.

Dat blijkt uit het meerjarige pre-COOL-onderzoek. Voorschoolse educatie vindt plaats op een kinderdagverblijf en is bedoeld voor peuters tussen 2 en 3 jaar. De zogenoemde doelgroepkinderen komen daarna vaker terecht in kleutergroepen met een lagere educatieve kwaliteit.

Inhaalslag stokt

Uit het onderzoek blijkt dat de inhaalslag in hun ontwikkeling die zij maken dankzij voorschoolse educatie in de kleuterklas niet wordt voortgezet. Een reden kan zijn dat scholen het lastig vinden om de kwaliteit van vroegschoolse educatie te bewaken en te bevorderen. Verder hebben scholen grotere groepen dan voorschoolse voorzieningen. Leerkrachten kunnen minder gericht aandacht besteden aan deze kinderen dan pedagogische medewerkers. Er zijn wel kleutergroepen met een hoge kwaliteit vroegschoolse educatie en daar is de ontwikkeling van ‘doelgroepkinderen’ gunstiger.

Professionele ontwikkeling

Kwaliteitsverbetering moet gezocht worden in continue professionele ontwikkeling op de werkvloer, is de conclusie van de onderzoekers. Professionalisering in de vorm van inhoudelijk teamoverleg, coaching, begeleiding van medewerkers, gebruikmaken van observaties en reflecteren op eigen handelen. Aangevuld met training en van elkaar leren.

Advertentie

Daarnaast is een conclusie dat vrij spel een ‘minder optimale context voor kinderen is om zich te ontwikkelen. Want dit gaat in de praktijk vaak gepaard met weinig actieve betrokkenheid van de pedagogisch medewerkers die de kinderen ondersteunen en uitdagen in het spel.’ Het gericht aanbieden van spel of andere activiteiten in kleinere groepen binnen de groep heeft een positieve relatie met kwaliteit. Pedagogisch medewerkers moeten aansluiten bij de ontwikkeling en interesse van kinderen. Ze kunnen kinderen actief houden, ondersteunen, uitdagen en gelegenheid bieden om zelfregulatie te ontwikkelen.

Uitkomsten op een rij

De emotionele kwaliteit van peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en andere voorschoolse voorzieningen is gemiddeld tot hoog, de educatieve kwaliteit is laag. De educatieve kwaliteit is het laagst tijdens verzorgingsmomenten en vrij spel. Dan is er weinig activerende begeleiding.
Fantasiespel in kleine groepjes is belangrijk voor educatieve kwaliteit. Rollenspelen met een relatief lange betrokkenheid en goede begeleiding van de pedagogisch medewerker zijn belangrijk.
Structurele kwaliteitsaspecten, zoals groepsgrootte en opleidingsniveau, leveren slechts een kleine bijdrage aan de proceskwaliteit. Waarschijnlijk omdat er door strenge overheidsregulering weinig variatie is in structurele kwaliteit. Het werken met VVE en continue professionalisering draagt wel bij aan een hogere proceskwaliteit.
Met name alledaagse persoonlijke gesprekken van een pedagogisch medewerker met een kind leveren een bijdrage aan de woordenschat, meer dan educatieve activiteiten.
De ontwikkeling van aandacht bij jonge kinderen verloopt snel tussen twee en drie jaar, en langzamer tussen drie en vier jaar.
Kinderen uit gezinnen met een lage sociaaleconomische status scoren al op tweejarige leeftijd minder goed op een aandachtstaak. De verschillen nemen af naarmate kinderen ouder worden. Wellicht door kwalitatief goede opvang.
Verschillen in opvoeding tussen autochtone en allochtone (niet-westerse) ouders zijn klein. Focus op etnische verschillen blijkt dus voor de jonge leeftijd niet zo interessant. Wel de mate van stress die ouders ervaren.
Niet alleen kinderen van laagopgeleide ouders scoren lager dan gemiddeld op woordenschat, ook kinderen van hoogopgeleide allochtonen.
Kinderen met een lage zelfregulatie en een lastig temperament varen wel bij een hoge kwaliteit van de voorschoolse voorzieningen, mits de thuissituatie stabiel is en ze minimaal drie dagen komen.

Het rapport is te downloaden via de site van de overheid