Er is meer aandacht nodig voor de visuele waarneming van kinderen met hersenschade, zo blijkt uit promotieonderzoek van neuropsycholoog Ymie van der Zee, gedragswetenschapper bij Visio, aan het Erasmus MC in Rotterdam. In de zorg is er met name aandacht voor jonge kinderen met een lage gezichtsscherpte en een klein gezichtsveld, terwijl kinderen met een cerebraal visuele functiestoornis (CVI) vaak om andere redenen slecht waarnemen.
Het begrip cerebrale visuele functiestoornissen (CVI) bij kinderen met hersenschade is lastig. “Ik leg hen altijd uit dat sommige kinderen slechtziend zijn omdat de ogen niet goed werken, maar dat dit ook kan gebeuren doordat de hersenen zijn beschadigd of anders werken”, vertelt Ymie van der Zee op visio.nl. “Een kind dat op het schoolplein zijn moeder bijvoorbeeld niet herkent. Of een kind dat wel kan lezen, maar niet goed kan ontdekken wat er op het plaatje in het boek te zien is. Of wanneer iemand niet ziet dat het water over de rand gaat bij het inschenken van een glas thee.”
Nieuwe criteria
Met haar onderzoek, waarin de focus lag op kinderen van 4 – 7 jaar, wil Van der Zee aandacht vragen voor de visuele waarneming van kinderen met hersenschade. Bij de start van het onderzoek was er in de zorg met name aandacht voor kinderen met een lage gezichtsscherpte en een klein gezichtsveld. De criteria om iemand door te verwijzen naar bijvoorbeeld Visio voor gespecialiseerd diagnostisch onderzoek volstonden niet voor kinderen met CVI. Zij zijn namelijk niet altijd in de klassieke zin slechtziend, dat wil zeggen: ze hebben niet altijd een lage gezichtsscherpte of een beperkt gezichtsveld.
“Er zijn gelukkig nieuwe verwijscriteria in ontwikkeling. Van de kinderen met een verhoogd risico op CVI die ik heb onderzocht zou 29% zijn doorverwezen met de oude criteria”, zegt ze. “Met nieuwe criteria zou dat mogelijk 67% kunnen zijn.”
Losse letters
Bij een oogtest kan het gemakkelijk fout gaan. Dit komt omdat een oogarts een test doet met een letterkaart. De afzonderlijke letters zijn dan soms lastig te onderscheiden voor iemand met CVI. “De visuele aandacht is vaak slechter, waardoor ze de details, de afzonderlijke letters minder goed kunnen zien.”
Bij het aanbieden van losse letters gaat het vaak veel beter. Het verschil tussen losse letters en het herkennen van een letter tussen andere letters is bij kinderen met hersenschade regelmatig groter dan bij kinderen met oogproblemen. De oogarts zou dit verschil kunnen onderzoeken door bijvoorbeeld letters af te dekken. Dan stuur je de aandacht van een kind. Het probleem is echter dat iedere oogarts op een andere manier afdekt. De voorkeur gaat dus uit naar standaard tests. Ik heb één type test voor jonge kinderen onderzocht. Kinderen met een groot verschil tussen het zien van de letterkaart en het lezen van losse letters zou je door kunnen sturen voor verder onderzoek.
In de praktijk lossen veel kinderen het niet goed kunnen zien van details zelf deels wel op door dichterbij te gaan staan, de kijkafstand te verkleinen en bij het lezen langer door te gaan met bijwijzen.
Breed kijken
Van der Zee benadrukt dat bij een neuropsychologisch onderzoek naar wat een kind wel of niet ziet (diagnostiekfase) altijd breed moet worden gekeken. “Het is niet altijd duidelijk waar problemen in de praktijk vandaan komen en soms hebben kinderen meerdere visuele problemen.” Bovendien is het belangrijk om te onderzoeken wat de dagelijkse consequenties zijn voor deze kinderen. Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkeling op school. “Een jong kind met CVI herkent misschien een varken niet als hij de krulstaart niet ziet. Maar in de kleuterklas wordt nog wel eens gevraagd of je weet wat het is.”
Het gevaar is dat kinderen plaatjes maar overslaan, terwijl die wel bijdragen aan hun ontwikkeling, zoals vergroten van de woordenschat of het begrijpen van iets. Daarom is het volgens haar nu belangrijk om deze jongeren verder te volgen en te kijken hoe ze dingen oplossen en waar zij in de dagelijkse praktijk tegenaan lopen. Want op basis daarvan kunnen kinderen van jongsaf aan mogelijk beter worden geholpen.
Bron: visio.nl
