Trauma bij baby’s en peuters beïnvloedt het vermogen om met emoties om te gaan en om zintuiglijke prikkels te verwerken”, vertelt dr. Eveline Euser. “Dat zet een hypotheek op de ontwikkeling.” Zij benadrukt hoe belangrijk het is om al in een vroeg stadium bij te sturen. “Dat biedt het meeste perspectief om de schade te verminderen.”

Vroegtijdig herkennen van  traumatisering bij jonge kinderen is van groot belang, maar niet altijd gemakkelijk. “Belangrijk probleem is dat trauma bij baby’s en peuters vaak niet onder die noemer bij hulpverleners binnenkomt”, vertelt Eveline Euser. “Trauma kan namelijk leiden tot een scala aan klachten. Vaak scharen we die onder problemen met huilen, slapen, eten en gedrag. Het is belangrijk dat professionals zich realiseren dat hierin verbanden kunnen liggen.” Ander aandachtspunt is dat een jong kind traumatisering zelf nog niet kan verwoorden. “In die zin is het de verantwoordelijkheid van ons als professionals om verbanden te onderzoeken, te bevragen en te verwoorden.”

Eveline Euser:
Eveline Euser: “Mijn hartenwens is het doorbreken van de overdracht van generatie op generatie van chronische vormen van trauma”

Pijnlijk

Een onderbelicht aspect is dat traumatisering bij jonge kinderen een heel grote invloed op hun ontwikkeling kan hebben. “Daar zijn we ons als maatschappij veel te weinig van bewust, ook omdat het zo pijnlijk is om te beseffen dat jonge kinderen heel nare dingen kunnen meemaken.” Euser wijst erop dat uit onderzoek blijkt dat een onbehandelde posttraumatische stressstoornis bij jonge kinderen, anders dan gehoopt en gedacht, niet vanzelf met de tijd overgaat. “Trauma zet een hypotheek op de ontwikkeling.”

Advertentie

Typen trauma’s

Voor de hulpverlener is het van belang om onderscheid te maken tussen verschillende typen trauma’s. “Trauma kan een eenmalige oorzaak hebben, bijvoorbeeld na een auto-ongeluk. Daarnaast is er chronisch trauma, wat langer duurt en complex kan zijn. We spreken in dit verband ook wel van gehechtheidstrauma, omdat het vaak sterk is verweven met de ouder-kindrelatie. Vaak heeft deze vorm van trauma te maken met eigen onveilige jeugdervaringen van de ouder, die ongewild worden doorgegeven. Een andere veelvoorkomende oorzaak is huiselijk geweld. Dit is bij jonge kinderen zelfs de sterkste voorspeller van een posttraumatische stressstoornis.”

‘Stel bij chronisch trauma de vraag: in hoeverre is het vermogen
van ouders om kindsignalen af te lezen geschaad?’

Ouder-kindrelatie

Euser adviseert zorgprofessionals om bij chronisch trauma altijd na te gaan of er sprake kan zijn van een relationele posttraumatische stress. “Denk dus niet vanuit het jonge kind individueel, maar vanuit de ouder-kindrelatie. Stel jezelf bij een casus altijd de vraag in hoeverre het vermogen van de ouder is geschaad om de signalen van het kind af te lezen. Dat vermogen van de ouders is namelijk niet alleen van belang bij het bepalen van de interventievorm, maar ook om vast te stellen in hoeverre de ouder beschikbaar kan zijn om het kind te laten herstellen. Mogelijk heeft de ouder daar bijvoorbeeld eerst nog een eigen behandeling of parallel hulp bij nodig.” In dit verband is het verstandig om ouder-kindrelaties goed te observeren, het liefst op video. “Maak bij voorkeur gebruik van gestandaardiseerde obervatie-instrumenten. Dat helpt om woorden te geven aan sterke en zwakke kanten in de ouder-kindrelatie.” Haar hartenwens is dat de overdracht van generatie op generatie van chronische vormen van trauma wordt doorbroken. “Dat is iets wat mij diep motiveert als ik bezig ben met dit thema.

Vakblad Vroeg is er voor professionals die werken in de geboortezorg en met kinderen tot zeven jaar en hun ouders. Een abonnement kost slechts €28,- per jaar.

Ontdek ons VROEG-magazine

Vakblad Vroeg is er voor professionals die werken in de geboortezorg en met kinderen tot zeven jaar en hun ouders. Sleutelwoorden zijn preventie, vroegtijdige onderkenning en vroeghulp. Ons kwartaalmagazine biedt achtergrond en verdieping. Een abonnement kost slechts € 28,- per jaar.

AdvertentieAbonneren op lentenummer
Meld je aan voor de nieuwsbrief

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen op het gebied van de geboortezorg en de zorg rond het jonge kind en zijn ouders? Schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief. Deze verschijnt iedere dinsdagochtend.

"*" geeft vereiste velden aan