De eerste levensjaren vormen de basis waarop kinderen hun ideeën over relaties en posities in de samenleving vormen. Dit geeft nadrukkelijk een verantwoordelijkheid aan de kinderopvang. Juist hier kan een belangrijke basis worden gelegd voor het realiseren van gelijke kansen voor kinderen.
Tekst: Mascha Boelaars, Bureau Kwaliteit Kinderopvang
Illustratie: Jane Klein, OptimaForma, Nijmegen
Alle kinderen laten meedoen is een belangrijk doel in de kinderopvang. Terecht, want juist in de eerste levensjaren wordt de basis gelegd voor de morele en sociale opvattingen waarop kinderen verder bouwen. Leerervaringen hoeven niet groots en ingewikkeld te zijn, het gaat vooral om allerlei ervaringen in de praktijk.
Leergemeenschap
In alledaagse situaties vormen kinderen en pedagogische beroepskrachten met elkaar een sociale ‘leergemeenschap’. Ieder kind leert door deel te nemen aan die gemeenschap. Van de pedagogische beroepskrachten vereist dit een inclusieve aanpak, waarbij de medewerkers open observeren. Dit betekent kijken vanuit het perspectief van het kind en oog hebben voor het begeleiden van eigen initiatieven. Aandachtspunt daarbij is letten op de positie in de leergemeenschap van het kind, zodat pedagogische medewerkers een goed beeld krijgen van de sociale relaties in de groep. Dit is ook nodig om tijdig excluderende processen te herkennen, om te buigen of bij te sturen. Exclusie of uitsluiting wordt veroorzaakt door het beeld van wat wij als samenleving als ‘normaal’ beschouwen.
Blijven communiceren
Invulling geven aan deze verantwoordelijkheid vergt een brede, inclusieve aanpak van de omgeving waarin kinderen hun levenservaringen opdoen. Volwassenen moeten zich bewust zijn van hun eigen opvattingen van wat ‘normaal’ is en hoe deze normen en waarden overdragen. Daarom moeten pedagogische beroepskrachten met elkaar en met ouders blijven communiceren over het maatschappelijk beeld dat zij uitstralen.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
Behalve het gedrag van de medewerkers is ook de houding van de organisatie en de leiding op de locatie essentieel. Niet het ‘anders-zijn’ moet het uitgangspunt zijn, maar de leergemeenschap, het samenzijn in de groep. De ervaring leert dat werken aan verbeteringen niet gezien moeten worden als een individuele verantwoordelijkheid, maar als iets wat de hele organisatie aangaat. Werken aan inclusie vereist een open houding van alle betrokkenen die steeds weer de dialoog met elkaar aangaan. Hierdoor ontstaat een klimaat waarin kwaliteitsverbeteringen beklijven.
De groeiende diversiteit brengt de verantwoordelijkheid met zich mee om kinderen van jongs af aan goed op de samenleving voor te bereiden. Als kinderen al op peuter- en kleuterleeftijd met elkaar en elkaars verschillen leren omgaan, staan ze later meer open voor diverse omgevingen. Een deel van de verantwoordelijkheid hiervoor ligt dus nadrukkelijk bij de kinderopvang.
Samenvatting hoofdstuk ‘De sociale functie van kinderopvang, inclusieve kinderopvang’
Dit bericht is een samenvatting van het hoofdstuk ‘De sociale functie van kinderopvang, inclusieve kinderopvang’ in het ‘Pedagogisch curriculum voor het jonge kind in de kinderopvang’. De auteurs zijn Dr. Sanne Huijbregts en Drs. Kirsten Nohr, beide werkzaam bij de afdeling Pedagogiek aan de Hogeschool van Amsterdam.
Meer over het ‘Pedagogisch curriculum’
In mei 2017 verscheen de uitgave ‘Pedagogisch curriculum voor het jonge kind in de kinderopvang’. Diverse onderzoekers en wetenschappers op het gebied van opvoeden hebben samen dit curriculum geschreven. Hierin staan thema’s die belangrijk zijn voor een goede kwaliteit, bijvoorbeeld welbevinden & betrokkenheid, gehechtheid, taalontwikkeling en gezonde leefstijl. Bij ieder thema staat wat jonge kinderen nodig hebben, wat jonge kind voorzieningen moeten bieden en wat dat betekent voor het kind, nu en in de toekomst. Elk thema past bij één van de vier pedagogische doelen van prof. Dr. Marianne Riksen-Walraven, zoals in de wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang (IKK) zijn opgenomen.
Stichting BKK is inmiddels opgeheven – de activiteiten zijn overgenomen door Expertisecentrum Kinderopvang Pedagogische Kwaliteit
Op deze site staat ook het Pedagogisch Curriculum – klik hier
