Anderstalige kleuters leren het best Nederlands in gesprekken waaraan ze actief mogen deelnemen. Dit geldt met name wanneer zij open vragen mogen beantwoorden en veel ruimte krijgen voor eigen inbreng. Het afluisteren van gesprekken tussen leerkracht en andere kinderen bevordert eveneens de taalvaardigheid.
Dat blijkt uit doctoraatsonderzoek van Carolien Frijns aan de KU Leuven waarover eoswetenschap.eu bericht. In het onderzoek is specifiek gekeken naar het soort gesprekken dat leerkrachten met kinderen voeren. Een jaar lang zijn 11 leerkrachten en 109 Turkse kleuters in de derde kleuterklas gevolgd, waarbij de taalvaardigheidsontwikkeling van de kinderen in kaart is gebracht. Vervolgens analyseerden de onderzoekers de interactie in de klas en is die gekoppeld aan de taalvaardigheidsgroei van de kleuters.
Taalvaardigheidsgroei
Uit het onderzoek blijkt dat het aan te raden is om kinderen veel open vragen te laten beantwoorden en veel ruimte te geven om eigen ideeën in te brengen. Vergeleken met kinderen die voornamelijk aan typisch schoolse gesprekken deelnemen, maken zij namelijk de grootste kans op taalvaardigheidsgroei. Kinderen die aan gesprekken deelnemen waarin ze veel eigen inbreng hebben, zien zichzelf als volwaardige deelnemers in de klas. Die kinderen hebben het gevoel dat ze ertoe doen, want hun inbreng wordt actief gehoord.
Kinderen die aan typisch schoolse gesprekken deelnemen kunnen het gevoel hebben alsof ze niet echt meetellen in de klas. Toch is net dat soort interactie typisch in het onderwijs: de leerkracht stelt een vraag en de leerling moet het correcte antwoord geven (en geen ander). Schoolse interactie bevat veel niet-authentieke vragen. De leerkracht kent het antwoord op de vragen eigenlijk al.
Creëer afluisterplekjes
Het onderzoek toont verder aan dat kinderen die niet aan gesprekken deelnemen, maar wel de mogelijkheid hebben om die gesprekken tussen de leerkracht en andere kinderen ‘af te luisteren’, eveneens taal leren. Zo voerde een leerkracht een gesprek met kinderen die dicht bij de leerkracht in de vertelhoek zaten. Kinderen die in de kleurhoek zaten, werden niet aangesproken, maar konden het gesprek wel afluisteren zonder dat ze daartoe de instructie kregen. Bijzonder aan dit gesprek was dat de leerkracht niet bestaande maar mogelijke Nederlandse woorden gebruikte, zoals sijkon. Zo wisten de onderzoekers zeker dat de kleuters de woorden nog nooit gehoord konden hebben en konden ze goed nagaan in welke hoek de nieuwe woorden het best opgepikt werden.
Onderdeel van het onderzoek vormde ook een test in de kleuterklas. Kinderen in de vertelhoek leerden gemiddeld vier van de acht nieuwe woorden, terwijl kinderen in de kleurhoek er gemiddeld drie leerden. De vertelhoek kwam dus het beste uit de bus, al pikten de kinderen in de kleurhoek ongemerkt ook nieuwe woorden op.
Aanbevelingen
Kinderen die aan open gesprekken mogen deelnemen, voelen zich gehoord en gezien. Zij boeken de meeste vooruitgang op het vlak van taalvaardigheid. Het onderzoek maakt duidelijk dat het aanbeveling verdient om kinderen veel vertelruimte te geven.
Belangrijk is dat de vertelhoek een centrale plaats in de klas krijgt. Zo kunnen kinderen die verderop aan het spelen zijn een gesprek tussen de leerkracht en andere kleuters afluisteren. Ook daaruit leren kleuters nieuwe woorden. Al blijft inzetten op gesprekken de meest efficiënte methode. Daaruit leren kinderen het meeste taal. Laat anderstalige kinderen volop experimenteren en meedoen om samen Nederlands te leren.
Voor haar onderzoek naar taalvaardigheid bij anderstalige kleuters is Carolien Frijns (Taalkunde, KU Leuven / Arteveldehogeschool Gent) genomineerd voor de Vlaamse PhD Cup 2017.
Bron: eoswetenschap.eu
